• ΤΟ ΥΛΙΚΟ ΕΧΕΙ ΠΡΟΚΥΨΕΙ ΑΠΟ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΕΝΕΣ ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ ΠΟΥ ΒΡΕΘΗΚΑΝ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ (ΕΡΓΑΣΙΕΣ-ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ-ΣΧΕΔΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ) ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΣΧΟΛΕΙΩΝ ΤΗΣ Δ/ΝΣΗΣ Π.Ε. Γ΄ ΑΘΗΝΑΣ

Κυριακή 8 Ιανουαρίου 2012

Ο ΣΕΙΣΜΟΣ ΩΣ ΦΥΣΙΚΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ

Ο ΣΕΙΣΜΟΣ ΩΣ ΦΥΣΙΚΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ

Ο σεισμός είναι φαινόμενο το οποίο εκδηλώνεται συνήθως χωρίς σαφή προειδοποίηση, δεν μπορεί να αποτραπεί και παρά τη μικρή διάρκειά του, μπορεί να προκαλέσει μεγάλες υλικές ζημιές στις ανθρώπινες υποδομές με επακόλουθα σοβαρούς τραυματισμούς και απώλειες ανθρώπινων ζωών.
Ο σεισμός είναι ένα φυσικό φαινόμενο που δεν πρόκειται να σταματήσει όσο κινούνται οι λιθοσφαιρικές πλάκες.
Ο σεισμός, εκτός από τις άμεσες επιπτώσεις έχει ως επακόλουθα την ενεργοποίηση άλλων γεωλογικών φαινομένων όπως η ρευστοποίηση εδαφών, οι καταπτώσεις βράχων, οι κατολισθήσεις και τα θαλάσσια κύματα βαρύτητας (τσουνάμι) με εξίσου σοβαρές επιπτώσεις.
Τα θαλάσσια κύματα βαρύτητας προκαλούνται από μεγάλους υποθαλάσσιους σεισμούς.
«Τσουνάμι» ονομάζονται τα παλιρροϊκά θαλάσσια κύματα που προκαλούνται από ένα σεισμό ή μια ηφαιστειακή έκρηξη και τα οποία διαδίδονται στην επιφάνεια της θάλασσας με καταστρεπτικά, πολλές φορές, αποτελέσματα για τις παραλιακές περιοχές.
Σεισμό έχουμε όταν η επιφάνεια της γης κινείται βίαια. Ενώ αισθανόμαστε το έδαφος στέρεο και ασφαλές, μπορεί ξαφνικά να τρανταχτεί και να σχιστεί. Σπίτια μπορεί να εξαφανιστούν σε τεράστια χάσματα που δημιουργούνται μέσα σε δευτερόλεπτα, δρόμοι ενδεχομένως να σχιστούν και να σχηματίσουν σκαλοπάτια με αρκετά μέτρα ύψος, ενώ το νερό των λιμνών μπορεί να εξαφανιστεί μέσα στο έδαφος.
Σεισμός είναι η δόνηση του εδάφους που οφείλεται στη θραύση πετρωμάτων.



Ο σεισμός μπορεί να είναι και αποτέλεσμα ανθρώπινης δραστηριότητας.
Η λέξη «σεισμός» περιγράφει κάθε σεισμικό γεγονός – φυσικό φαινόμενο ή αποτέλεσμα ανθρώπινη δραστηριότητας – που παράγει σεισμικά κύματα, τα οποία διαδίδονται στο εσωτερικό της γης.
Χαρακτηριστικά του σεισμού:
Ανάλογα με το βάθος
Η ακριβής θέση στην οποία συμβαίνει ένας σεισμός ονομάζεται εστία. Αν η εστία θεωρηθεί ως σημείο, αυτό ονομάζεται υπόκεντρο. Η προβολή του υποκέντρου στην επιφάνεια της γης ονομάζεται επίκεντρο.
Ανάλογα με την απόσταση του υποκέντρου απ’ την επιφάνεια της γης οι σεισμοί χαρακτηρίζονται ως:
· Επιφανειακοί ή σεισμοί μικρού βάθους
· Σεισμοί ενδιάμεσου βάθους
· Σεισμοί μεγάλου βάθους




























Η λιθόσφαιρα χωρίζεται σε μικρό αριθμό πλακών που «επιπλέουν» και κινούνται ανεξάρτητα πάνω στο μανδύα της γης. Οι πλάκες αυτές ονομάζονται τεκτονικές πλάκες. Το μεγαλύτερο μέρος της σεισμικής δραστηριότητας της γης συμβαίνει στα όρια αυτών των πλακών. Η εξωτερική λιθόσφαιρα συντίθεται από 12 περίπου μεγάλες πλάκες και αρκετές μικρότερες. Μέσα στα όρια κάθε πλάκας, τα πετρώματα του γήινου φλοιού κινούνται ως ενιαίο άκαμπτο σώμα με μικρή κάμψη και λίγες ηφαιστειακές ή σεισμικές εκδηλώσεις.
Η περιοχή της Ευρώπης όπου βρίσκεται η Ελλάδα άλλαξε πολύ και πολλές φορές στο παρελθόν. Οι ενδογενείς δυνάμεις που αλλάζουν την επιφάνεια της γης έδρασαν στην περιοχή μας για πολλά εκατομμύρια χρόνια, προκαλώντας πολλές αλλαγές, ενώ ακόμα και σήμερα οι δυνάμεις αυτές δεν έχουν σταματήσει να δρουν.
Η σημερινή μορφή του ελληνικού χώρου είναι το αποτέλεσμα της σύγκρουσης της αφρικανικής με την ευρασιατική πλάκα. Έτσι στην περιοχή μας έχουμε:
· την ευρασιατική πλάκα, στο άκρο της οποίας σχηματίζονται οι μικροπλάκες του Αιγαίου, της Ανατολίας και της Απουλίας, και
· την αφρικανική πλάκα, η οποία κινείται βορειοανατολικά και έχει στα ανατολικά της την μικροπλάκα της Αραβίας.
Η Πίνδος δημιουργήθηκε πριν από 35 εκατομμύρια χρόνια περίπου, ενώ τα νησιά του Ιονίου αναδύθηκαν τελευταία από τα νερά. Κατά την ίδια γεωλογική περίοδο έντονη ήταν η ηφαιστειακή δραστηριότητα στη Ροδόπη και στο βόρειο Αιγαίο, ενώ σ’ αυτές τις γεωλογικές διεργασίες οφείλεται ο σχηματισμός σημαντικών κοιτασμάτων βωξίτη στον Παρνασσό.

























Πώς προκαλούνται οι σεισμοί.
Οι σεισμοί μας υπενθυμίζουν ότι ο φλοιός της γης είναι πολύ λεπτός σε σχέση με το μέγεθος του πλανήτη. Κάτω από το στερεό φλοιό υπάρχουν χιλιάδες χιλιόμετρα τηγμένα πετρώματα και μέταλλα, που βρίσκονται σε συνθήκες πολύ υψηλής θερμοκρασίας και πίεσης. Ο φλοιός είναι διαιρεμένος σε μεγάλα τεμάχη, τις τεκτονικές ή λιθοσφαιρικές πλάκες, που κινούνται στην επιφάνεια της γης με εξαιρετικά αργό ρυθμό. Τα περιθώρια αυτών των πλακών αποτελούν ζώνες όπου ο φλοιός δεν είναι ανθεκτικός. Κατά μήκος των ζωνών αυτών μπορούμε να δούμε τις επιπτώσεις από τη δραστηριότητα στην επιφάνεια της γης.
Οι σεισμοί εκδηλώνονται όταν δύο λιθοσφαιρικές πλάκες κινούνται απότομα η μία σε σχέση με την άλλη. Ωστόσο, αυτή η κίνηση κάθε άλλο παρά ομαλή είναι. Το βάρος του φλοιού και η τριβή μεταξύ των πετρωμάτων είναι η αιτία που οι πλάκες δεν μπορούν να ολισθήσουν εύκολα η μία σε σχέση με την άλλη. Για πολλά χρόνια δεν υπάρχει καμιά κίνηση στην περιοχή, αλλά συσσωρεύονται τρομερές πιέσεις. Ξαφνικά η πίεση γίνεται τόσο μεγάλη, που οι λιθοσφαιρικές πλάκες τραντάζονται και προκαλείται σεισμός.

Καταμέτρηση των ζημιών
Το μέγεθος της σεισμικής δόνησης εξαρτάται από πόση πίεση έχει συσσωρευτεί. Ένας μικρός σεισμός γίνεται αισθητός με τη μορφή μιας μακρινής υπόκωφης βοής κάτω από τα πόδια σας. Ένας μεγαλύτερος σεισμός μπορεί να ρίξει διακοσμητικά αντικείμενα και βιβλία στο δάπεδο. Ένας πολύ μεγαλύτερος μπορεί να προκαλέσει την πτώση καπνοδόχων και δέντρων. Στους σφοδρότερους από τους σεισμούς καταρρέουν τα κτίρια και οι γέφυρες, κατακερματίζονται δρόμοι, καταστρέφονται τα δίκτυα ηλεκτροδότησης, τηλεφωνίας και παροχής φυσικού αερίου, ενώ συχνά προκαλούνται μεγάλες πλημμύρες.






















Ένταση
Ένταση είναι η έκταση των καταστροφών που δημιουργούνται κατά τη διάρκεια ενός σεισμού και μετριέται με βάση την τροποποιημένη κλίμακα Mercalli, η οποία κυμαίνεται από το 0 έως το 12. Η ένταση ενός σεισμού σε μία συγκεκριμένη θέση αποτελεί μία μέτρηση της βίαιης κίνησης του εδάφους που δημιουργείται κατά τη διάρκεια ενός σεισμού. Η ένταση καθορίζεται από τις επιπτώσεις της δόνησης στους ανθρώπους, στα κτίρια, στις γεωλογικές δομές κ.α. Αντίθετα με το μέγεθος του σεισμού, το οποίο έχει μία μοναδική τιμή για ένα συγκεκριμένο σεισμό, η ένταση του σεισμού σε μία θέση εξαρτάται από την απόσταση αυτής της θέσης από το επίκεντρο του σεισμού, το βάθος της εστίας, τις παρεμβαλλόμενες τοπικές δομές και το είδος της κίνησης που προκαλείται από τη δραστηριοποίηση του ρήγματος κατά τη διάρκεια ενός σεισμού.

Μέγεθος
Το μέγεθος του σεισμού φανερώνει το πόσο μεγάλος είναι ένας σεισμός, υπολογισμένο με βάση την κλίμακα Richter, η οποία ξεκινά από το 0, με μεγαλύτερο καταγεγραμμένο μέγεθος σεισμού 8,6. Σεισμοί πάνω από αυτό το μέγεθος δεν είναι πιθανό να γίνουν, επειδή η απελευθέρωση της τοπικά συσσωρευμένης ενέργειας θα ήταν τόσο μεγάλη, ώστε να προκαλέσει πλαστική αντί για ελαστική παραμόρφωση των περιβαλλόντων πετρωμάτων. Η κλίμακα Richter είναι λογαριθμική, που σημαίνει ότι ένας σεισμός με μέγεθος 5 είναι 10 φορές περισσότερο καταστροφικός από ότι ένας σεισμός με μέγεθος 4.


Μέθοδοι πρόγνωσης σεισμών
Η πρόβλεψη του τόπου, του χρόνου και της έντασης των σεισμών είναι πολύ δύσκολη. Ορισμένοι επιστήμονες τη θεωρούν αδύνατη. Η δυσκολία οφείλεται στο ότι οι σεισμοί δε συμβαίνουν σε κανονικά διαστήματα ούτε ξεκινούν πάντα από τα μεγαλύτερα ρήγματα. Οι επιστήμονες που μελετούν τους σεισμούς ονομάζονται σεισμολόγοι. Χαρτογραφούν τη θέση των ρηγμάτων, παρακολουθούν ανεπαίσθητες κινήσεις στην επιφάνεια και αναζητούν προειδοποιητικά σημάδια όπως είναι η απελευθέρωση του αέριου ραδονίου, η ηλεκτρική δραστηριότητα στα πετρώματα, ακόμα και η συμπεριφορά των ζώων. Όμως μέχρι σήμερα με καμία μέθοδο δεν έχει επιτευχθεί σίγουρη, πέρα από κάθε αμφιβολία πρόβλεψη.
Μέθοδος ΒΑΝ
Επινόηση των Ελλήνων Φυσικών Βαρώτσου, Αλεξόπουλου και Νομικού, απ’ όπου και η ονομασία της. Σύμφωνα με αυτή, η ηλεκτρική αγωγιμότητα των πετρωμάτων μεταβάλλεται σημαντικά 20 ώρες πριν την εκδήλωση του σεισμού. Έτσι, αν υπάρχει ένα δίκτυο καταγραφής ο σεισμός μπορεί να προβλεφθεί.
Θεωρία Ηλία Τσιάπα
Κατά τον Ηλία Τσιάπα, η πρόβλεψη είναι δυνατή με τους παρακάτω τρόπους¨
Α) από στατιστικές μελέτες, έχοντας σαν αφετηρία ένα σεισμό, γνωρίζουμε:
· τη διαδρομή προς Ανατολάς που θα ακολουθήσουν τα υγρά, που προκάλεσαν το σεισμό
· τις προεξοχές που θα συναντήσουν στην πορεία τους
· το χρόνο που απαιτείται για να φτάσουν σ’ αυτές και
· το μέγεθος που θα έχει ο αναμενόμενος σεισμός
Β) Για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του επικέντρου χρησιμοποιούμε το πλέον αξιόπιστο πρόδρομο φαινόμενο, την αύξηση της θερμοκρασίας του φλοιού, που εντοπίζεται σε ένα κώνο με κορυφή το υπόκεντρο και κέντρο βάσης το επίκεντρο του αναμενόμενου σεισμού.
Μέθοδος πρόγνωσης σεισμών από το διάστημα (INSAR)
Ερευνητές της NASA πιστεύουν ότι ίσως μπορούν να προβλέψουν ορισμένους σεισμούς λίγες μέρες πριν από την εκδήλωσή τους αναλύοντας ηλεκτρικές διαταραχές στην ιονόσφαιρα που ανιχνεύονται με θερμικές υπέρυθρες ακτίνες που παρατηρούν οι δορυφόροι της NASA.
Πρόγνωση από τα ζώα
Η συμπεριφορά των ζώων αλλάζει πριν από το σεισμό, γιατί φαίνεται «πιάνουν» κάποια ηλεκτρομαγνητικά κύματα.
Άλογα συνήθως ήρεμα αρχίζουν να χλιμιντρίζουν και να τρέχουν. Σκύλοι αλυχτούν και τα ψάρια πηδούν έξω από το νερό. Ζώα που δεν εμφανίζονται όπως ποντίκια και φίδια ξεπηδούν από τις φωλιές τους κατά δεκάδες.

Ρήγματα
Το ρήγμα αποτελεί μια διάρρηξη (σπάσιμο) στο φλοιό της γης, κατά μήκος της οποίας μπορεί να αναγνωρισθεί κίνηση των εκατέροθεν τεμαχών. Υπάρχουν τρία είδη ρηγμάτων: 1) κανονικά ρήγματα 2) ανάστροφα ρήγματα και 3) ρήγματα οριζόντιας μετατόπισης.
Το μεγαλύτερο μέρος των σεισμών, ιδιαίτερα των ισχυροτέρων, συνδέεται αναμφισβήτητα με τη συσσώρευση ενέργειας σε αντιστοιχία με τις ζώνες όπου υπάρχουν ρήγματα. Η απελευθέρωση αυτής της ενέργειας προκαλεί τη μετατόπιση των μαζών των πετρωμάτων κοντά στο ρήγμα, που προκαλεί τους κραδασμούς που κάνουν τη γη να κουνιέται στο σεισμό. Ακόμα και οι βαθύτεροι σεισμοί (έχουν καταγραφεί σεισμοί ως 750 km βάθος) είναι πιθανό να προκαλούνται από ρήγματα, ακόμα κι αν δε γίνονται αισθητοί στη γήινη επιφάνεια.

Ενεργά ρήγματα
Ενεργό ρήγμα είναι εκείνο το οποίο έχει προκαλέσει τουλάχιστον ένα σεισμό κατά τη διάρκεια των προηγούμενων δέκα χιλιάδων χρόνων (Ολόκαινο). Η ιστορική και η παλαιοσεισμολογική έρευνα βοηθούν στο χρονικό καθορισμό του τελευταίου μεγάλου σεισμού σε ένα ρήγμα.

Ενεργά ρήγματα Ελλάδας
H λιθοσφαιρική πλάκα της Aνατολίας, η οποία περιλαμβάνει το γνωστό ρήγμα της Ανατολίας, το οποίο έχει δύο κύρια τμήματα, το Βόρειο και το Νότιο τμήμα και που έδωσε το μεγάλο σεισμό στις 17 Αυγούστου 1999, κινείται με γρήγορο ρυθμό με δυτική κατεύθυνση επηρεάζοντας τον Ανατολικό Ελληνικό χώρο, ιδίως το Αιγαίο πέλαγος.


Παράλληλα, έχουμε το ηφαιστειακό τμήμα της Ελλάδας που απαρτίζεται από διάφορα ενεργά ηφαίστεια. Το τμήμα που παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον από τεκτονικής άποψης, είναι αυτό στο βόρειο Αιγαίο, το οποίο έχει βάθος περίπου 1500 μέτρα και η τάφρος του φθάνει μέχρι τη θάλασσα του Μαρμαρά. Οι περισσότεροι σεισμοί γίνονται εκεί που οι πλάκες της γης ενώνονται, όπου υπάρχουν ρήγματα μικρά και μεγάλα και στις ηφαιστιογενείς περιφέρειες.
Εμείς, έχουμε από όλα αυτά τα δεδομένα. Έτσι, η σεισμικότητα είναι αυξημένη στην Ελλάδα και οι κάτοικοι αυτής της χώρας, έμαθαν να ζουν από τα πολύ παλιά χρόνια με τους σεισμούς. Σήμερα, στην Ελλάδα υπολογίζεται ότι υπάρχει πληθώρα ρηγμάτων. Προσπαθήσαμε να παρουσιάσουμε, σύμφωνα με τα δεδομένα των σεισμολόγων της Ελλάδας, ένα πλήρη χάρτη με αυτά. Στον χάρτη αυτόν, απουσιάζει το δυτικό τμήμα του βορείου ρήγματος της Ανατολίας που φθάνει στη Θράκη και στο Αιγαίο.



Η ΣΕΙΣΜΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΚΑΙ Η ΧΡΗΣΗ ΣΕΙΣΜΟΓΡΑΦΩΝ

Στην Ελλάδα:
· Κάθε 18 μέρες – κατά μέσο όρο – γίνεται ένας σεισμός μεγέθους 5 R.
· Κάθε 6 χρόνια – κατά μέσο όρο – γίνεται ένας σεισμός μεγέθους 7 R.
· Κάθε χρόνο ένας πιθανός μέγιστος σεισμός είναι μεγέθους 6,3 R.
Οι παραπάνω πληροφορίες εξηγούν γιατί σε αρκετές δεκάδες περιοχές της Ελλάδας είναι εγκατεστημένοι σεισμολογικοί σταθμοί, οι οποίοι με σεισμογράφους καταγράφουν τη σεισμική δραστηριότητα στη χώρα μας, ενώ υπάρχει και η δυνατότητα χρήσης φορητών σεισμογράφων, όπου χρειαστεί.
Η καταγραφή ενός σεισμού σε σεισμογράφο ονομάζεται σεισμογράφημα και τα δεδομένα των σεισμογραφημάτων αναλύονται από ειδικούς επιστήμονες, τους σεισμολόγους.
Σεισμολογικούς σταθμούς διαθέτουν το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, το Πανεπιστήμιο Αθηνών, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, το Πανεπιστήμιο Πατρών και ο Οργανισμός Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας (Ο.Α.Σ.Π.).

Σεισμογράφος
Ένα περιστρεφόμενο τύμπανο, γερά στερεωμένο στο έδαφος και καλυμμένο με φωτογραφικό χαρτί δονείται με την επίδραση σεισμικών κυμάτων. Μια φωτεινή δέσμη που εκπέμπεται από ένα ακίνητο σώμα κταγράφει τις κινήσεις του τυμπάνου χαράζοντας πάνω στο χαρτί μια γραμμή ζιγκ-ζαγκ.

Σεισμογραφήματα
Το επίκεντρο μπορεί να εντοπιστεί με το σεισμογράφημα. Τα διαμήκη κύματα (Ρ) διαδίδονται με ταχύτητα 8 km/sec, τα εγκάρσια κύματα (S) με 5 km/sec. Η ταχύτητα διάδοσης αυξάνεται με το βάθος.
Από το επίκεντρο τα κύματα διαδίδονται προς όλες τις κατευθύνσεις. Η ταχύτητά τους εξαρτάται από το υλικό που διασχίζουν.
Οι καταγραφές αυτές γίνονται από 4 διαφορετικούς σεισμολογικούς
σταθμούς. Ο χρόνος που περνάει από τη στιγμή του σεισμού ως την άφιξη των κυμάτων στο σταθμό, καθώς και η χρονική διαφορά ανάμεσα στα κύματα S και Ρ, βρίσκονται σε άμεση εξάρτηση με την απόσταση του επίκεντρου.

ΣΕΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΗΦΑΙΣΤΕΙΑ

Στη χώρα μας οι σεισμοί κοστίζουν, κατά μέσο όρο, κάθε χρόνο ένα δισεκατομμύριο ευρώ, ενώ προκαλούν περίπου 15 θανάτους και 900 καταρρεύσεις οικοδομών. Το γεγονός ότι οι περισσότεροι σεισμοί στη χώρα μας γίνονται στη θάλασσα συμβάλλει στο να είναι μικρός ο αριθμός ανθρώπινων θυμάτων σε σχέση με την έντονη σεισμική δραστηριότητα που εκδηλώνεται στον ελλαδικό χώρο.

ΗΦΑΙΣΤΕΙΑΚΗ ΔΡΑΣΗ ΚΑΙ ΣΕΙΣΜΟΙ

Οι σεισμοί και τα ηφαίστεια είναι δύο γεωλογικά φαινόμενα που έχουν κοινά αίτια δημιουργίας. Συνυπάρχουν στις περιοχές τις οποίες ονομάζουμε τεκτονικά ενεργές ζώνες.

Για τους γεωλόγους ηφαίστειο είναι ένα φυσικό υπόγειο σύστημα μέσα από το οποίο το μάγμα, που προέρχεται από μεγάλα βάθη, μεταφέρεται στην επιφάνεια της γης. Με τις διαδοχικές εκρήξεις ενός ηφαιστείου συσσωρεύονται λάβα και στάχτη και στερεοποιούνται, σχηματίζοντας ένα λόφο ή και βουνό που ονομάζεται ηφαιστειακός κώνος. Για το ευρύ κοινό, ωστόσο, ηφαίστειο είναι ο ηφαιστειακός κώνος, ο οποίος όμως δεν είναι παρά η ορατή, επιφανειακή απόληξη του εκτεταμένου υπόγειου συστήματος. Μερικά ηφαίστεια εκτινάσσουν σύννεφα από στάχτη και αέρια όταν εκρήγνυνται. Από άλλα πάλι εκχύνονται διάπυρα ρεύματα λάβας, που κυλούν σαν ποταμοί στις πλαγιές.
Ηφαίστεια σχηματίζονται τόσο στην ξηρά (χερσαία), όσο και στο θαλάσσιο πυθμένα (υποθαλάσσια). Ορισμένα υποθαλάσσια ηφαίστεια ψηλώνουν τόσο, ώστε φτάνουν να υπερβαίνουν την επιφάνεια της θάλασσας δημιουργώντας νησιά.

Η γένεση ενός ηφαιστείου
Είναι δύσκολα να παρακολουθήσει κάποιος τη γένεση και την ανάπτυξη ενός ηφαιστείου. Το 1943 ωστόσο μερικοί χωρικοί στο Μεξικό ανησύχησαν από τους σεισμούς στην περιοχή τους. Στη συνέχεια δημιουργήθηκε ρωγμή σε ένα χωράφι με καλαμπόκι από την οποία έβγαινε καπνός. Η ρωγμή διευρύνθηκε και άρχισαν να εκτινάσσονται στάχτη και βράχια ψηλά στον αέρα. Σύντομα άρχισε να εκχέεται διάπυρη λάβα. Μετά από μία εβδομάδα εμφανίστηκε στη θέση του χωραφιού ένας ηφαιστειακός κώνος ύψους 150 μ. Οι χωρικοί αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την περιοχή. Το όρος Παρίκουτιν, όπως ονομάστηκε, ψήλωσε κατά 275 μ. σε ένα χρόνο και σήμερα πια έχει ύψος 2.807 μ.

Κατά τους ιστορικούς χρόνους σημειώθηκαν στην Ευρώπη αρκετές ηφαιστειακές εκρήξεις, με σημαντικότερες την έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης το 1620 π.Χ. περίπου, η οποία συντάραξε όλη την ανατολική Μεσόγειο, και την έκρηξη του Βεζούβιου το 79 μ.Χ., που άφησε πίσω της χιλιάδες νεκρούς και μερικές πόλεις θαμμένες στην ηφαιστειακή στάχτη (Πομπηία κ.α.). Από την έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης δημιουργήθηκε η μεγαλύτερη καλντέρα της γης. Παρά τα προβλήματα που προκύπτουν από την ηφαιστειακή δραστηριότητα, τα ηφαίστεια αποτελούν πηγή πλούτου για τους κατοίκους των περιοχών όπου βρίσκονται.

Ενεργά, ανενεργά και σβησμένα ηφαίστεια
Τα ηφαίστεια τελικά πεθαίνουν. Ένα ηφαίστειο που δεν έχει εκραγεί για πολύ καιρό χαρακτηρίζεται «ανενεργό». Ωστόσο, υπάρχει πάντοτε ο φόβος ότι θα εκραγεί. Ένα ηφαίστειο που δεν έχει επιδείξει δραστηριότητα κατά τους ιστορικούς χρόνους χαρακτηρίζεται «σβησμένο». Βαθμιαία το ηφαίστειο θα διαβρωθεί και τα μαλακά πετρώματα θα απομακρυνθούν πρώτα. Σε ορισμένους τόπους το μόνο τμήμα που απομένει είναι το πολύ σκληρό πέτρωμα το οποίο έχει στερεοποιηθεί στον ίδιο τον ηφαιστειακό πόρο, φράζοντάς τον. Το πέτρωμα αυτό ονομάζεται ηφαιστειακός λαιμός.
Σήμερα μπορούμε να αναγνωρίσουμε δεκάδες χιλιάδες σβησμένα ηφαίστεια. Από την άλλη, υπάρχουν περίπου 700 ενεργά σε όλο τον κόσμο, στα οποία περιλαμβάνονται και ορισμένα υποθαλάσσια. Τα περισσότερα είναι διασπαρμένα σε συγκεκριμένες γεωγραφικές περιοχές όπως οι χάντρες ενός κομπολογιού.

Η δράση ενός ηφαιστείου είναι γενικά περιοδική με διαστήματα αδράνειας, που διακόπτονται από σύντομες περιόδους έντονης δράσης. Πριν από την έκρηξη μπορούν να παρουσιαστούν προειδοποιητικά φαινόμενα: υπόγεια βοή, σεισμοί και έξοδος αερίων. Μετά από αυτά αρχίζει η ηφαιστειακή έκρηξη. Η λάβα βγαίνει από το στόμιο του ηφαιστείου και έχει θερμοκρασία μεταξύ 750 και 1350° C. Μόλις φτάνει στην επιφάνεια στερεοποιείται με τη μορφή σκουριάς.

Ηφαιστειακή έκρηξη
Η ρευστή λάβα κατεβαίνει από τις πλαγιές του ηφαιστείου. Μεγάλες πέτρες, οι λεγόμενες ηφαιστειακές βόμβες, και μικρές σταγόνες λάβας πέφτουν με μορφή βροχής στη γύρω περιοχή. Τα στρατοσφαρικά ρεύματα και οι άνεμοι σκορπίζουν σε μεγάλες αποστάσεις στάχτες και χαλίκια.

Δευτερεύοντα ηφαιστειακά φαινόμενα
Από τα δευτερεύοντα ηφαιστειακά φαινόμενα, αναφέρουμε τα γκέυζερς, πηγές που προκαλούνται από πίδακες πολύ θερμού νερού και ατμού που φτάνουν σε ύψος δεκάδων μέτρων, με διαλείπουσα δραστηριότητα, τις πηγές θερμού ύδατος και τις ιαματικές λάσπες.

Οι μεγαλύτεροι σεισμοί του 20ου αιώνα είναι οι εξής (σε παρένθεση ο αριθμός των νεκρών):
1908 Μεσσήνη Ιταλίας (84.000), 1920 Κανσού Κίνας (180.000), 1923 Γιοκοχάμα (143.000), 1935 Πακιστάν (60.000), 1939 Χιλή (25.000), 1939 Τουρκία (25.000), 1960 Αγαδίρ (15.000), 1970 Περού (54.000), 1975 Κίνα (250.000), 1976 Γουατεμάλα (23.000), 1978 Ιράν (25.000)
Σεισμοί στην Ιαπωνία
Οι μετακινήσεις των γήινων ρηγμάτων έχουν καταστροφικές συνέπειες και σε υποθαλάσσιες περιπτώσεις. Τα νησιά της Ιαπωνίας, που διασχίζονται από ρήγματα, πλήττονται συνέχεια από σεισμούς. Στο Τόκιο καταγράφεται κατά μέσο όρο ένας σεισμός κάθε 4 μέρες.

Ελληνικά ηφαίστεια
Στην Ελλάδα υπάρχουν 39 ηφαίστεια με μεγαλύτερα εκτός της Σαντορίνης, αυτά της Μήλου, της Νισύρου και των Μεθάνων.
· Σαντορίνη. Έχει τη μεγαλύτερη καλντέρα του κόσμου με ύψος 300μ. και διάμετρο 11 χλμ.
· Μήλος. Ηφαίστειο Φυροπλάκας ύψους 220 μ. και διαμέτρου 1700 μ.
· Νίσυρος. Μια από τις μεγαλύτερες καλντέρες στον κόσμο, με ύψος 650 μ. και διάμετρο 3000 μ.
· Βόρεια Εύβοια. Πολλά και μικρά ηφαίστεια (Μαλλιακός κόλπος, Παγασητικός, Όριο, Μετόχι κ.α.)
· Σκύρος. Ηφαίστειο Μπάρες και νησίδες Ψαθούρας, Ψαθουροπούλας.
· Χίος. Περιοχή Αντιστρόβιλα και Εμποριού
· Λήμνος
· Μέθανα. Ύψος 417 μ., διάμετρος 150 μ.
· Θήβα. Μεταξύ Βελεστίνου και Αλμυρού.
· Έβρος. Περιοχή Φερρών – Σαππών.
· Έδεσσα. Περιοχή Αλμωπίας, πολλά και μικρά ηφαίστεια.

Το ηφαίστειο της Σαντορίνης
Η έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης το 1650 π.Χ. ήταν μια από τις μεγαλύτερες στα τελευταία 10.000 χρόνια. Το μάγμα που αναπήδησε ήταν περίπου 30 κυβικά χιλιόμετρα. Η τέφρα σκέπασε μια μεγάλη έκταση στην ανατολική Μεσόγειο και την Τουρκία. Πιθανά, η έκρηξη ήταν η αιτία για το τέλος του Μινωικού πολιτισμού στην Κρήτη.
Η Σαντορίνη έχει γίνει από πολυσύνθετες μεταπτώσεις ηφαιστείων. Έχουν γίνει τουλάχιστον 12 μεγάλες, ισχυρές εκρήξεις στα τελευταία 200.000 χρόνια στο νησί. Το Ακρωτήρι είναι μια Μινωική πόλη στα νότια της Θήρας και ήρθε στο φως από αρχαιολογικές έρευνες. Περίπου 1-2 μέτρα από τέφρα σκέπασε την πόλη, η οποία είχε πληθυσμό περίπου 30.000 κατοίκους. Φαίνεται από τις ανασκαφές ότι οι κάτοικοι είχαν εκκενώσει με επιτυχία την πόλη πριν την έκρηξη, εξαιτίας του γεγονότος ότι κανένα ανθρώπινο σώμα δεν βρέθηκε μέσα στην τέφρα. Οι αρχαιολόγοι λένε επίσης ότι οποιοδήποτε αντικείμενο μπορούσαν να μεταφέρουν από τα σπίτια τους, το είχαν πάρει.
Έντεκα εκρήξεις έγιναν μέχρι το 197 π.Χ. στα δύο νήσια, τη Σαντορίνη και τη Νέα Καμμένη. Η πιο πρόσφατη έκρηξη της Σαντορίνης ήταν το 1950 στη Νέα Καμμένη. Η έκρηξη ήταν περίεργη και κράτησε λιγότερο από ένα μήνα. Το αποτέλεσμα της έκρηξης ήταν η δημιουργία ενός θόλου και η παράλληλη ροή λάβας.

Τα ηφαίστεια του Αιγαίου
Ο γεωγραφικός χώρος του Αιγαίου είναι μία από τις πιο σεισμογενείς περιοχές της γης, καθώς οι γεωλογικές μεταβολές που συμβαίνουν σε τακτά χρονικά διαστήματα είναι έντονες και συνεχείς. Η περιοχή του Αιγαίου διαμορφώθηκε τα τελευταία 23 εκατομμύρια χρόνια, δηλαδή της πιο πρόσφατης γεωλογικής περιόδου του ανώτερου Καινοζωικού.
Η γεωλογική κατάσταση στην περιοχή του Αιγαίου καθορίζεται από τη βύθιση της Αφρικανικής λιθοσφαιρικής πλάκας κάτω από την Ευρασιατική. Η λιθοσφαιρική πλάκα της Αφρικής βυθίζεται νότια της Κρήτης, κάτω από την περιοχή του Αιγαίου, καθώς αυτή μετατοπίζεται προς τα νοτιοδυτικά με ταχύτητες που εκτιμώνται σε 4 εκατομμύρια χρόνια, σε βάθη που κυμαίνονται μεταξύ 120 και 140 χιλιομέτρων. Στα βάθη αυτά η παρουσία της βυθισμένης λιθόσφαιρας μέσα στο μανδύα της γης δημιουργεί συνθήκες τέτοιες που επιτρέπουν τη γένεση του μάγματος. Όλη αυτή η γεωλογική διεργασία είχε ως αποτέλεσμα να δημιουργηθεί το ηφαιστειακό τόξο του Νοτίου Αιγαίου. Στο ηφαιστειακό τόξο του Νοτίου Αιγαίου ανήκουν τα ηφαίστεια στο Σουσάκι, στα Μέθανα, στον Πόρο, στη Μήλο, στη Νίσυρο και στη Σαντορίνη. Όλα αυτά τα ηφαιστειακά κέντρα βρίσκονται κατανεμημένα κατά μήκος μιας ζώνης πλάτους λίγων δεκάδων χιλιομέτρων και μήκους 450 χιλιομέτρων, η οποία αρχίζει από τον ισθμό της Κορίνθου και καταλήγει στη Νίσυρο. Κατά μήκος του τόξου μόνο τρία είναι τα ενεργά ηφαίστεια (Σαντορίνη, Νίσυρος, Μέθανα) από τα οποία αυτό των Μεθάνων βρίσκεται σε μεταηφαιστειακή δράση ενώ τα ηφαίστεια της Νισύρου και της Σαντορίνης παρουσιάζουν σημαντική ηφαιστειακή δραστηριότητα.

Η σημασία των ηφαιστείων
Η λέξη «ηφαίστειο» φέρνει αμέσως στο μυαλό καταστρεπτικούς ποταμούς λάβας που καίνε τα πάντα στο πέρασμά τους. Είναι γεγονός ότι τα ηφαίστεια είναι υπεύθυνα για μερικές από τις μεγαλύτερες καταστροφές στην ιστορία της ανθρωπότητας. Όμως μακροπρόθεσμα ο ρόλος τους υπήρξε ευεργετικός για τη ζωή στη γη και για τον άνθρωπο ειδικότερα. Σύμφωνα με ορισμένους επιστήμονες μάλιστα, χωρίς τα ηφαίστεια δε θα υπήρχει καν ζωή στη γη. Η ηφαιστειακή δραστηριότητα άρχισε κατά το Προκάμβριο. Στα ηφαίστεια οφείλεται πιθανότατα κατά μεγάλο ποσοστό η δημιουργία της γήινης ατμόσφαιρας και των επιφανειακών υδάτων. Ορισμένα από τα αέρια που απελευθερώνουν είναι δηλητηριώδη, άλλα όμως, όπως το διοξείδιο του άνθρακα, είναι απαράιτητα για τη ζωή. Τα ηφαίστεια επίσης παράγουν νερό με την ένωση υδρογόνου και οξυγόνου, ενώ έχουν δημιουργήσει και πολλά νησιά στα οποία εγκαταστάθηκε τελικά ο άνθρωπος.
Η σημαντικότερη ωστόσο ωφέλεια του ανθρώπου από την ηφαιστειακή δραστηριότητα είναι τα εύφορα εδάφη που δημιουργούνται από τη λάβα και τη στάχτη, γεγονός που εξηγεί και την ανάπτυξη μεγάλων γεωργικών κοινοτήτων στις πλαγιές σβησμένων ηφαιστείων. Μεγάλη όμως είναι η σημασία των ηφαιστείων για την επάρκεια του νερού, καθώς συμπυκνώνουν τους υδρατμούς και τις βροχοπτώσεις, ακόμα και σε ερήμους, και συγκρατούν το νερό στα πορώδη ηφαιστειακά εδάφη, που γίνονται πραγματικές υδατοδεξαμενές. Αν προσθέσει κανείς την παραγωγή οικοδομικού υλικού, το σχηματισμό εκμεταλλεύσιμων μεταλλοφόρων στρωμάτων, την οικονομική εκμετάλλευση των θερμών πηγών και της γεωθερμικής ενέργειας (δηλαδή των υψηλών θερμοκρασιών κοντά στην επιφάνεια του εδάφους στις ηφαιστειακές περιοχές), καθώς και το τουριστικό ενδιαφέρον που παρουσιάζουν τα ηφαίστεια, εύκολα αντιλαμβάνετι κανείς τη σημασία τους για τον άνθρωπο.


ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Ο σεισμός μπορεί να διαταράξει την καθημερινή ζωή δημιουργώντας σημαντικά προβλήματα:
- Σε δίκτυα όπως:
· οδικό (καταστροφή δρόμων, γεφυρών κτλ.)
· σιδηροδρομικό (καταστροφή γραμμών)
· τηλεπικοινωνιακό
· ηλεκτρικό
· ύδρευσης


-Σε κατοικίες, διάφορα κτίρια και άλλες κατασκευές
-Στο φυσικό περιβάλλον – κατολισθήσεις, ρευστοποιήσεις, καθιζήσεις, διακλάσεις, τσουνάμι
κ.α.

Η κατολίσθηση είναι γεωλογικό φαινόμενο κατά το οποίο γεώδεις ή βραχώδεις μάζες ξεκολλούν απότομα ή σιγά σιγά από τις πλαγιές των βουνών και γλιστρούν προς τα κάτω με μικρή ή μεγάλη ταχύτητα. Οι κατολισθήσεις στην Ελλάδα είναι δυστυχώς πολύ συχνές.
Η ρευστοποίηση είναι η μετάβαση ενός σώματος από τη στερεή κατάσταση στη ρευστή, δηλαδή σε υγρή ή αέρια.
Η καθίζηση είναι γεωλογικό φαινόμενο κατά το οποίο ορισμένα κομμάτια του στερεού φλοιού της γης καταβυθίζονται σε χαμηλότερα επίπεδα.
Οι διακλάσεις είναι οι οριζόντιες και κατακόρυφες ρωγμές που σχηματίζονται κατά μήκος διάφορων πετρωμάτων τα οποία διασχίζονται από αυτές σε μεγάλες αποστάσεις.
Σε ορισμένες μάλιστα περιπτώσεις, μπορεί ένα σεισμό να ακολουθήσει μια πυρκαγιά, προκαλώντας μεγαλύτερα προβλήματα από αυτά που έχει προκαλέσει ο ίδιος ο σεισμός! Επίσης, δεν είναι σπάνια η εμφάνιση πλημμύρας εξαιτίας βλαβών στα δίκτυα ύδρευσης, καταστροφής φραγμάτων ή αλλαγής της ροής ποταμών.

Ο σεισμός δημιουργεί στους ανθρώπους ένα αίσθημα πανικού και ανασφάλειας για μεγάλο χρονικό διάστημα. Ιδίως όταν το επίκεντρό του είναι κοντά σε κατοικημένες περιοχές προκαλεί σοβαρά προβλήματα και εκτεταμένες ζημιές σε διάφορες κατασκευές. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που οι καταστροφές αυτές γίνονται αιτία να τραυματιστούν ή ακόμα και να χάσουν τη ζωή τους άνθρωποι. Αν και κάθε χρόνο σε όλο τον κόσμο γίνονται αντιληπτοί περισσότεροι από 3000 σεισμοί, συνήθως λιγότεροι από 10 είναι αυτοί που προκαλούν σημαντικές απώλειες σε ανθρώπινες ζωές. Ο ισχυρότερος σεισμός που έχει καταγραφεί ποτέ είναι αυτός της Χιλής το Μάιο του 1960 και είχε μέγεθος 9,5 βαθμούς της κλίμακας Ρίχτερ.

Στην παγκόσμια ιστορία έχει καταγραφεί ένας τεράστιος αριθμός σεισμών. Πολλοί από αυτούς κατέστρεψαν πόλεις και χωριά. Όμως όσο μεγάλη κι αν ήταν η καταστροφή, κανένας σεισμός δε στάθηκε ικανός να σταματήσει την εξέλιξη του ανθρώπινου πολιτισμού. Τα κτίρια ξαναχτίστηκαν, οι δρόμοι ξαναφτιάχτηκαν και όλοι απέκτησαν εμπειρίες για τη μελλοντική αντιμετώπιση των σεισμών.


ΜΕΤΑΣΕΙΣΜΙΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ ΚΑΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΚΑΙ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ

Όπως όλοι γνωρίζουμε ο σεισμός είναι ένα τρομακτικό φυσικό φαινόμενο και έχει σοβαρές συνέπειες στη ζωή των κατοίκων και στον πολιτισμό της περιοχής όπου συμβαίνει.
Η πιο σοβαρή συνέπεια του σεισμού στους ανθρώπους έχει να κάνει με την ίδια τους τη ζωή. Πολλές φορές μετά από σεισμούς σημειώνονται θάνατοι ανθρώπων που εγκλωβίστηκαν στα ερείπια των σπιτιών αλλά και σοβαροί τραυματισμοί που μπορούν να επηρεάσουν όλη τους τη ζωή. Επιπλέον υπάρχει ο κίνδυνος της εξάπλωσης ασθενειών από τη μη τήρηση κανόνων υγιεινής και την κατανάλωση ακατάλληλου νερού.
Μια άλλη σημαντική επίπτωση του σεισμού έχει να κάνει με την ψυχική κατάσταση των κατοίκων. Είναι λογικό να αισθάνονται πανικό γι’ αυτό που συμβαίνει, ανασφάλεια και αγωνία για το πώς θα ξεπεράσουν αυτή την κρίσιμη στιγμή στη ζωή τους.
Επίσης μετά από ένα σεισμό συνήθως δημιουργούνται πολλά άλλα προβλήματα στη ζωή των κατοίκων. Υπάρχει κίνδυνος κατολίσθησης μισογκρεμισμένων σπιτιών ή πυρκαγιάς λόγω βραχυκυκλώματος που μπορούν να οδηγήσουν και σε άλλους τραυματισμούς. Κυρίως σε παραλιακές περιοχές οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο από ενδεχόμενο τσουνάμι που μπορεί να προκαλέσει και άλλες καταστροφές.
Ακόμα με την πρόοδο του χρόνου οι άνθρωποι συνειδητοποιούν ότι ο σεισμός έχει συνέπειες και σε άλλους τομείς. Παρατηρούνται και ζημιές σε λιμάνια, σε βιομηχανικές μονάδες, σε τεχνικά έργα (δρόμους, σιδηροδρομικές γραμμές, γέφυρες κ.α.) με αποτέλεσμα να δημιουργούνται προβλήματα στην εργασία των ανθρώπων, στη συγκοινωνία, στο εμπόριο και στην ευρύτερη κοινωνία.
Μια ακόμη συνέπεια του σεισμού είναι οι ζημιές που παρουσιάζονται σε διατηρητέα κτίρια και ιστορικά μνημεία. Οι καταστροφές αυτές αποτελούν πλήγμα για τον τουρισμό της περιοχής και αποτρέπουν τους ξένους να την επισκεφτούν.
Τέλος πολλοί άνθρωποι μετά από ένα φοβερό σεισμό αναγκάζονται να εγκαταλείψουν την περιοχή που κατοικούσαν και να αναζητήσουν στέγη και εργασία σε μια άλλη περιοχή. Αυτό έχει ως συνέπεια να ερημώνεται ο τόπος και να εγκαταλείπεται!
Ο σεισμός είναι πάντα ένα φυσικό φαινόμενο που αποδιοργανώνει τη ζωή των ανθρώπων αλλά έχει και μία θετική συνέπεια. Για την αντιμετώπιση των καταστροφών και τη διάσωση των ανθρώπων πολλές φορές οι χώρες έρχονται πιο κοντά και συνεργάζονται με όλες τους τις δυνάμεις.
Μέτρα προστασίας
Γι' αυτό πρέπει να μάθουμε να ζούμε με τους σεισμούς, να είμαστε κατάλληλα προετοιμασμένοι ψυχολογικά και να εντείνουμε τις προσπάθειες για την αρτιότητα των κτιριακών κατασκευών.
Σε περίπτωση σεισμού καλό είναι να τηρηθούν ορισμένα μέτρα προστασίας, τόσο πριν και μετά, όσο και κατά τη διάρκεια των σεισμών.
Σε κάθε σπίτι πρέπει να υπάρχει ένα ραδιόφωνο μπαταρίας, ένα κουτί φάρμακα και ένας φακός. Όλα τα μέλη της οικογένειας πρέπει να ξέρουν που βρίσκεται το καθένα από αυτά, καθώς επίσης πρέπει να μάθει να προσφέρει τις πρώτες βοήθειες. Θα πρέπει να γνωρίζουν που βρίσκονται οι διακόπτες του νερού, του γκαζιού και ο γενικός διακόπτης του ρεύματος. Τα βαριά αντικείμενα δεν πρέπει να είναι τοποθετημένα σε ψηλά ράφια.
Αν ο σεισμός σας βρει μέσα στο σπίτι τρέξτε να καλυφτείτε στο χώρο που έχει τις περισσότερες κολόνες ή πηγαίνετε κάτω από ένα κούφωμα εσωτερικής πόρτας ή κάτω από ένα γραφείο ή τραπέζι ή γενικά κάτω από ένα γερό αντικείμενο του σπιτιού.
Να μη στέκεστε κάτω από κρεμασμένα αντικείμενα, κάτω από μεγάλες πλάκες ή πατάρια ή κάτω από μακριά δοκάρια και να μη βγαίνετε στα μπαλκόνια. Μη χρησιμοποιήσετε σπίρτα, αναπτήρες, κεριά ή οτιδήποτε άλλο αντικείμενο που μπορεί να προκαλέσει φωτιά, παρά μόνο φακό. Αν ο σεισμός, σας βρει έξω από το σπίτι, μείνετε σε ανοικτούς χώρους μακριά από μαντρότοιχους, πολυκατοικίες, στύλους και εναέρια ηλεκτρικά καλώδια. Στο σχολείο, θα πρέπει να καθίσετε κάτω από τα θρανία που βρίσκονται μακριά από τα τζάμια. Εφόσον βρισκόσαστε στο προαύλιο, μείνετε μακριά από το κτίριο ή από καθετί που μπορεί να πέσει να σας κτυπήσει.
Αν σας ζητηθεί να εγκαταλείψετε το κτίριο, κάντε το όσο πιο γρήγορα μπορείτε, χωρίς πανικό, χωρίς να χρησιμοποιήσετε το ασανσέρ. Να φορέσετε παπούτσια για να προστατευτείτε από τα γυαλιά και τα συντρίμμια.
Σε κάθε περίπτωση πρέπει να υπακούτε στις υποδείξεις των επιστημόνων και των αρχών και όχι στις θεωρίες των ανεύθυνων. Και πάνω από όλα να κρατάτε την ψυχραιμία σας.

Μύθοι διάφορων πολιτισμών για την ερμηνεία των σεισμών
Οι άνθρωποι στην αρχαιότητα θέλοντας να μάθουν περισσότερα για τους σεισμούς, δημιούργησαν διάφορους μύθους. Σε αρκετά μέρη του κόσμου, οι μύθοι και οι θρύλοι, οι οποίοι διαδόθηκαν από γενιά σε γενιά, είναι η μόνη ιστορική πηγή. Ωστόσο πίσω από την ποιητική γλώσσα και τις υψηλές ιδέες, μπορεί να δει κανείς αληθινούς τόπους και πραγματικά γεγονότα. Υπάρχουν κοινωνίες, οι οποίες θεωρούν ότι οι θεοί ευθύνονται για το φυσικό αυτό φαινόμενο. Δηλαδή, όταν είναι θυμωμένοι, τιμωρούν τους ανθρώπους με μια τρομερή σεισμική δόνηση. Γι' αυτό και οι άνθρωποι προσφέρουν θυσίες ή δώρα στους θεούς για να τους εξευμενίσουν. Πολλοί αρχαίοι πολιτισμοί πίστευαν ότι κάποιο τεράστιο πλάσμα κρατούσε το έδαφος. Οι Αρχαίοι Έλληνες, για παράδειγμα. Πίστευαν ότι ο υπερφυσικός Άτλας σήκωνε την γη στους ώμους του, ενώ οι Μoγγόλοι πίστευαν σε ένα πελώριο βάτραχο. Κάθε φορά που το ζώο παραπατούσε γινόταν σεισμός. Υπάρχει ένας Ιαπωνικός μύθος που λέει ότι ένα τεράστιο γατόψαρο προκαλεί τους σεισμούς. Με ένα μεγάλο βράχο οι θεοί κρατούν ακινητοποιημένο το σκανταλιάρικο αυτό ζώο, αλλά τον Οκτώβριο, όταν φεύγουν οι θεοί, το ψάρι ελευθερώνεται.
Σεισμός: Μύθοι και Λαογραφία
Όταν εξετάζουμε με την σύγχρονη ματιά το γιατί η γη κινείται, οι μύθοι για τους σεισμούς μπορεί να φαίνονται χιουμοριστικοί και ασήμαντοι. Ωστόσο ήταν κάποτε κομμάτι της παράδοσης των διαφόρων πολιτισμών, ένας τρόπος για να κατανοήσουν τα πανίσχυρα φυσικά φαινόμενα που μπορεί να επηρέαζαν πάρα πολύ τη ζωή των αρχαίων λαών. Οι μύθοι για τους σεισμούς εξελίχθηκαν σχεδόν σε όλους τους πολιτισμούς και αντανακλούν μοναδικές και ενδιαφέροντες αντιλήψεις για την μετατόπιση του φλοιού της γης. Όμως παρ 'όλες τις προόδους που έκαναν οι επιστήμονες από τα αρχαία χρόνια μέχρι σήμερα για να κατανοήσουν τους λόγους για τους οποίους δημιουργούνται οι σεισμοί, υπάρχουν ακόμα σύγχρονοι μύθοι που αιχμαλωτίζουν τη φαντασία πολλών σε όλο τον κόσμο.
Αρχαίοι μύθοι

Αρχαία Ελλάδα: Ο Θαλής της Μιλήτου (6ος αιώνας π.Χ.) πίστευε ότι όταν "ταραζόταν" η θάλασσα πάνω στην οποία "επέπλεε" η Γη, παράγονταν οι σεισμοί. Αλλά η ιδέα ότι η κυκλοφορία του αέρα σε υπόγειους θαλάμους δημιουργούσε σεισμούς, αποτέλεσε τη βάση για τις πιο περίτεχνες θεωρίες των αρχαίων χρόνων. Ο γίγαντας Εγκέλαδος, της αρχαιοελληνικής μυθολογίας, γιος του Τάρταρου και της Γης. Στη γιγαντομαχία ήταν αντίπαλος της Αθηνάς, που τον εξουδετέρωσε ρίχνοντας πάνω του τη Σικελία. Σύμφωνα με τους αρχαίους μυθιστοριογράφους, ο καταπλακωμένος γίγαντας προσπαθεί κατά καιρούς να ξεφύγει από το βάρος, με αποτέλεσμα να σείεται το έδαφος και να εκρήγνυται ο κρατήρας της Αίτνας.Ποσειδώνας: Οι Έλληνες θεωρούσαν του Ποσειδώνα ως θεό των βίαιων, απρόβλεπτων κινήσεων. Είναι τις περισσότερες φορές ο θεός του ωκεανού, το οποίο φυσικά είναι το μεγαλύτερο, πιο απρόβλεπτο, και πιο επικίνδυνο πράγμα που υπάρχει. Πολλοί Έλληνες αφιέρωσαν πολύ χρόνο πλέοντας στον ωκεανό, και έδιναν μεγάλη προσοχή στον Ποσειδώνα. Αλλά ο Ποσειδώνας είναι επίσης ο θεός των σεισμών, καθώς οι σεισμοί είναι επίσης πολύ συνηθισμένοι στην Ελλάδα. Χτυπούσε το πόδι του, ή χτυπούσε τη γη με την τρίαινα του (σαν δίκρανο) για να δημιουργήσει ένα σεισμό. Αυτή η ικανότητά του να δημιουργεί τους σεισμούς του χάρισε τον τίτλο: " Τινάκτωρ της Γαίας", ένα όνομα που είναι αρκετά κοινό στην Ελληνική ποίηση και λογοτεχνία.Δίας: Παράλληλα με τις θεωρίες για τον Ποσειδώνα, πολλοί υποστήριζαν ότι οι σεισμοί προκαλούνται και από τον αρχηγό των αρχαίων θεών, τον Δία. Η θεωρία αυτή, ότι ο θεός Δίας στέλνει τους σεισμούς (διοσημίες) αντικαταστάθηκε αργότερα με καινούργιες απόψεις που διατύπωσαν αρκετοί φιλόσοφοι με πρώτους τους Ίωνες (6ος αιώνας π.Χ.). Ο Εγκέλαδος στην Ελληνική Μυθολογία φέρεται ως αρχηγός των Γιγάντων, γιος του Ταρτάρου και της Γης που έπαιξε όμως πρωτεύοντα ρόλο στη Γιγαντομαχία στην οποία και φονεύθηκε.Για τον Εγκέλαδο και τον θάνατό του σώθηκαν πολλές παραδόσεις. Κατά μια εξ αυτών κατακεραυνώθηκε από τον Δία εναντίον του οποίου κινήθηκε, κατ΄ άλλη φονεύθηκε από τον ακόλουθο του Διονύσου τον Σειλινό, κατά τρίτη που είναι και η επικρατέστερη φονεύθηκε από την Αθηνά η οποία αφού τον έτρεψε σε φυγή έριξε εναντίον του τη Σικελία ή το όρος Αίτνα με το οποίο και τον καταπλάκωσε. Ο Εγκέλαδος κινούμενος και στενάζοντας ενίοτε μέσα στο τάφο του προκαλεί εκρήξεις ηφαιστείων και σεισμούς.Ο Παυσανίας αναφέρει και άλλη εκδοχή κατά την οποία η Αθηνά φόνευσε τον Εγκέλαδο ρίχνοντας επάνω του το τέθριππο άρμα της. Η εκδοχή αυτή υπήρξε από τα πιο προσφιλή θέματα πολλών καλλιτεχνών της αρχαιότητας, αποθανατίζοντας αυτή σε πλείστες μετώπες αρχαίων ναών όπως στον Παρθενώνα και στο ναό του Απόλλωνα στους Δελφούς. Τέτοιες παραστάσεις του αγώνα μεταξύ της Αθηνάς και του Εγκέλαδου βρίσκονται σε πολλά αγγεία καθώς επίσης κοσμούταν και ο πέπλος της Αθηνάς στα Παναθήναια.Εξ όλων των παραπάνω συνάγεται σαφώς το συμπέρασμα ότι ο Εγκέλαδος ήταν κατά τους αρχαίους Έλληνες η ιδεατή ανθρωπόμορφη θεότητα, αλλά και αρχική αντίληψη της έννοιας του Σεισμού και ιδιαίτερα εκείνου του Ηφαιστειακού εκ του οποίου τόσο έντονα είχε δεινοπαθήσει ο ελλαδικός χώρος. Συνέπεια αυτής της αντίληψης είναι ότι τέκνα του Εγκέλαδου ήταν οι Γοργόνες, η Σφίγγα, η Λερναία Ύδρα, ο Γηρυόνης, ο Κέρβερος και άλλα μυθικά «τέρατα» (γεωλογικά φαινόμενα) που απέκτησε από την Έχιδνα και είχαν ταλαιπωρήσει τους πρωτοέλληνες.Ετυμολογικά ο Εγκέλαδος μάλλον αποτελεί σύντμηση (έγκειμαι + λας), που σημαίνει ο εγκατεστημένος στα πετρώματα, στο στερεό φλοιό της Γης.Λαογραφία: Ακόμη και σήμερα στη νέα ελληνική γλώσσα, η λέξη Εγκέλαδος χρησιμοποιείται ποιητικά για να περιγράψει το σεισμό. ("Το χτύπημα του Εγκέλαδου", "ο Εγκέλαδος ξαναχτύπησε με ένταση...").




Μεξικό, Vaqueros, Καλιφόρνια: Ο El Diablo, ένας ινδικός θεός, έκανε μια γιγαντιαία σχισμή στο έδαφος, ώστε ο ίδιος και οι ομοϊδεάτες του, να μην χρειάζεται να παίρνουν την πιο μακρινή διαδρομή, όποτε ήθελαν να ξεσηκώσουν το κακό στη γη.

Gabrielino Ινδία, Νότια Καλιφόρνια: Καιρό πριν, όταν το μεγαλύτερο μέρος του κόσμου ήταν νερό, το Μεγάλο Πνεύμα αποφάσισε να κάνει μια όμορφη χώρα με λίμνες και ποτάμια, την οποία οι θαλάσσιες χελώνες θα μετέφεραν στην πλάτη τους. Μια μέρα οι χελώνες άρχισαν να διαφωνούν, τρεις από τις χελώνες άρχισαν να κολυμπούν ανατολικά, ενώ οι άλλες τρεις κολύμπησαν δυτικά. Η γη κλονίστηκε! Ράγισε κάνοντας ένα δυνατό θόρυβο. Οι χελώνες δεν μπόρεσαν να κολυμπήσουν μακριά, διότι η γη στις πλάτες τους, ήταν βαριά. Όταν είδαν ότι δεν μπορούσαν να κολυμπήσουν μακριά, σταμάτησαν να διαφωνούν και συμφιλιώθηκαν. Παρ' όλα αυτά, καμιά φορά οι χελώνες που κουβαλούν την Καλιφόρνια διαφωνούν ξανά, και κάθε φορά που γίνεται αυτό, η γη τρέμει.Μογγολία, Κίνα: Ένας γιγαντιαίος βάτραχος που κουβαλούσε τον κόσμο πάνω στην πλάτη του, κόαζε κατά διαστήματα με αποτέλεσμα να παράγονται ελαφρές δονήσεις.

Ινδουιστές της Ινδίας: Πίστευαν ότι οκτώ ισχυροί ελέφαντες κρατούσαν τη γη. Όταν ένας από αυτούς κουραζόταν, έσκυβε και τίναζε το κεφάλι του, προκαλώντας σεισμό.Kamchatka, Σιβηρία, Ρωσία: Ένας θεός με το όνομα Tuli οδηγούσε ένα έλκηθρο που είχε πάνω την γη, το οποίο έσερναν σκύλοι μολυσμένοι με ψύλλους. Όταν τα σκυλιά σταματούσαν για να ξυθούν, κλόνιζαν τη γη.


Ιαπωνία: Ένα γιγαντιαίο γατόψαρο ζούσε στη λάσπη κάτω από τη γη. Στο γατόψαρο άρεσε να κάνει αστεία εις βάρος άλλων και μπορούσε μόνο να χαλιναγωγηθεί από τον Kashima, ένα θεό που προστάτευε τους Ιάπωνες από τους σεισμούς. Όσο ο Kashima κρατούσε έναν ισχυρό βράχο με μαγικές δυνάμεις πάνω από το γατόψαρο, η γη ήταν ακίνητη. . Αλλά όταν χαλάρωνε τη φρουρά του , το γατόψαρο ξέφευγε, προκαλώντας σεισμούς.

Φιτζιανοί: Στη μυθολογία των γηγενών κατοίκων των νησιών Φίτζι, οι σεισμοί γίνονται όταν η υπέρτατη θεότητα Νγκενγκέϊ, που έχει τη μορφή ερπετού, περιστρέφεται στο άντρο της σε μια σπηλιά της νοτιοανατολικής ακτής του νησιού Βιτιλέβου. Για τον εξευμενισμό της απαιτούνταν -τι άλλο;- προσφορές σε τρόφιμα, που μεταφέρονταν μέχρι εκεί από τους ιερείς.Περού: Όποτε ο θεός επισκεπτόταν τη γη για να μετρήσει πόσα άτομα ήταν εκεί, τα βήματα που προκαλούσαν σεισμούς. Για να διευκολύνουν το έργο του, οι άνθρωποι έτρεχαν έξω από τα σπίτια τους από για να φωνάξουν «Είμαι εδώ, είμαι εδώ!" (ενσωματώνοντας έτσι στο μύθο τους τη σοφία του να αφήνουν τα πολύ "λεπτά" σπίτια τους κατά τη διάρκεια ενός σεισμού). Μάγια, Κεντρική Αμερική: Ο θεός Κισίν, κύριος των εγκάτων της γης, των νεκρών και των σεισμών. Πιθανότατα υπήρξε μια από τις μορφές με τις οποίες εμφανιζόταν μια καταχθόνια θεότητα, γνωστή επίσης σαν Αχ Πους, Χιμπάλμπα και Γιούμ Κιμίλ. Σε προκολομβιανούς κώδικες και χειρόγραφα, ο Κισίν εμφανίζεται δίπλα στο θεό του πολέμου να δέχεται ανθρωποθυσίες. Μετά την ισπανική κατάκτηση και το βίαιο εκχριστιανισμό των ιθαγενών, η μορφή του ταυτίστηκε με το διάβολο.

new page
(Uncategorized)
wetpaintLoad('scroller');

if (window.GA_googleFillSlot) GA_googleFillSlot(wp_ads.left);

ΠΗΓΕΣ

http://www.gscp.gr
http://el.wikipedia.org
http://www.oasp.gr
http://www.earthquakenet.gr
http://gym-n-efkarp.thess.sch.gr
http://www.diktyoseismos.gr/wikipedia
http://www.news.in.gr
http://www.metafysiko.gr/forum
http://wikipedia.gr
Βιβλία Γεωγραφίας – Γεωλογίας Α΄ και Β΄ Γυμνασίου
Εγκυκλοπαίδεια Μαλλιάρης 2005
Εγκυκλοπαίδεια Σχολική Πατάκης – Oxford Τόμοι 6, 14.