• ΤΟ ΥΛΙΚΟ ΕΧΕΙ ΠΡΟΚΥΨΕΙ ΑΠΟ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΕΝΕΣ ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ ΠΟΥ ΒΡΕΘΗΚΑΝ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ (ΕΡΓΑΣΙΕΣ-ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ-ΣΧΕΔΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ) ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΣΧΟΛΕΙΩΝ ΤΗΣ Δ/ΝΣΗΣ Π.Ε. Γ΄ ΑΘΗΝΑΣ

Κυριακή 8 Ιανουαρίου 2012

ΤΟ ΣΠΟΡΑΚΙ ΠΗΓΗ ΖΩΗΣ- ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΕΣ ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ - ΣΧΕΔΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ
ΘΕΜΑ: "ΤΟ ΣΠΟΡΑΚΙ ΠΗΓΗ ΖΩΗΣ - ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΕΣ ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ"

ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Η φύση αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της προέλευσης και συνέχισης της ζωής του ανθρώπου. Φύση και άνθρωπος ή άνθρωπος και φύση αποτελούν ένα αδιαίρετο όλο. Ξεκινώντας με το παραπάνω σκεπτικό και δεδομένη την αγάπη μας για τη φύση αισθανθήκαμε μεγάλη χαρά όταν μας δόθηκε η ευκαιρία να δουλέψουμε μέσα απ' αυτήν και γι' αυτήν. Η συμμετοχή μας σ' ένα περιβαλλοντικό πρόγραμμα ήταν μια ομόφωνη απόφαση και των δύο τάξεων της Α' και της Β' του δημοτικού σχολείου Παρανεστίου στο σχολικό έτος 2004 - 2005. Ο χρόνος διάρκειας του προγράμματος ήταν από 15 Ιανουάριου έως 8 Ιουνίου του 2005.


ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΙΤΛΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Αφορμή στάθηκαν κάποιοι σπόροι βελανιδιάς που μάζεψαν τα παιδιά σ' ένα σχολικό περίπατο. Μετά από συζήτηση ο τίτλος της εργασίας μας ορίστηκε "Το σποράκι πηγή ζωής - Παραδοσιακές ποικιλίες"
ΣΤΟΧΟΙ
• Να μάθουν τα παιδιά να δουλεύουν ομαδικά και συνεργατικά.• Να περάσουμε όμορφα μέσα από "φυσικές" διαδικασίες.• Η γνωριμία των μαθητών με τις ντόπιες ποικιλίες του τόπου τους.• Να συνειδητοποιήσουν την ευθύνη που έχουν απέναντι στις παραδοσιακές ποικιλίες.• Να συνειδητοποιήσουν ότι είναι οι αυριανοί συνεχιστές της κληρονομιάς των σπόρων.• Να καλλιεργήσουν πνεύμα συνεργασίας, αυτενέργειας, αλληλεγγύης και ενεργητικής συμμετοχής.• Να ασκηθούν στην παρατήρηση καταγραφή και οργάνωση στοιχείων. • Να ασκηθούν στην καλλιέργεια των φυτών σε γλάστρες ή κήπους.• Να ανακαλύψουν τα στάδια ανάπτυξης και το βιολογικό κύκλο των φυτών μέσω της εμπειρίας.• Να αναπτύξουν οικολογικά ενδιαφέροντα.• Να προσφέρουμε ένα μικρό λιθαράκι στην οικοδόμηση μιας οικολογικής στάσης ζωής.
ΟΡΓΑΝΩΣΗ
Γενικά η οργάνωση ενός προγράμματος είναι μια πολύπλοκη διαδικασία πόσο μάλλον ενός περιβαλλοντικού προγράμματος που μπορεί να πάρει μεγάλες διστάσεις. Μέσα από ένα σχεδιασμό με συγκεκριμένους στόχους μπορέσαμε να οργανώσουμε τις δραστηριότητες μας και να μην έχουμε μεγάλες τροποποιήσεις ή ανατροπές.
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
1. Επαφή των παιδιών με τους σπόρους.
Ελάτε να φάμε σπόρους...

Φύτρα: μια πλούσια τροφή...
2. Συλλογή σπόρων (από το σπίτι, από την αυλή, από το δάσος).3. Συλλογή ντόπιων ποικιλιών.
Φτιάχνουμε τη συλλογή μας...
4. Κατασκευή σπορολόγιου με 100 περίπου ποικιλίες.
Το σπορολόγιό μας...
5. Ταξινόμηση σπόρων με βάση το μέγεθος, το χρώμα, σπόροι που τρώγονται κ.λπ.
Στα χέρια σας κρατάτε το μέλλον των σπόρων...
6. Κατασκευή σπορείου με παραδοσιακούς σπόρους.7. Ομιλία και θεατρικό παιχνίδι με θέμα "ντόπιες ποικιλίες" από τον κ. Σαϊνατούδη Παναγιώτη συντονιστή του Πελίτι (Μη Κυβερνητική Οργάνωση για τη συλλογή, διατήρηση και διάδοση των ντόπιων ποικιλιών)8. Συνεργασία με το ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε. - Τράπεζα Γενετικού Υλικού. Ομιλία και προβολή διαφανειών από τον κ. Στ. Σαμαρά. 9. Συνεργασία με το Κ.Π.Ε. Παρανεστίου.10. Συνεργασία με τη ζωγράφο Α. Μάνδραλη για την εικονογράφηση παραμυθιού. 11. Σπόροι - Φυτά και Τέχνη. Τραγούδια, θεατρικά, πίνακες ζωγραφικής κατασκευές με σπόρους κ.λπ. 12. Κατασκευή μακέτας με θέμα: οι σπόροι στις τέσσερις εποχές. 13. Δημιουργία αφίσας με θέμα το σποράκι.14. Κατασκευή ανάγλυφου πίνακα με θέμα: πώς ταξιδεύουν οι σπόροι. 15. Επιτραπέζιο παιχνίδι και παζλ με θέματα εικόνες και γνώσεις από τους σπόρους και το μεγάλωμα τους. 16. Συμμετοχή στις εκδηλώσεις της 7ης Απριλίου ως μέρα αφιερωμένη στις ντόπιες ποικιλίες. Διανομή των φυτών στους παρευρισκόμενους, θεατρικά και τραγούδια σχετικά.17. Μαγειρεύοντας τους σπόρους, παραδοσιακές συνταγές και γεύσεις.18. Επιστροφή των σπόρων στη γη με τη μέθοδο του Μ. Φουκουόκα (τύλιγμα των σπόρων μέσα σε αργιλόχωμα.)
Επιστρέφουμε τους σπόρους στη γη...


Στο πρόγραμμα μας ήταν και η δημιουργία λαχανόκηπου. Δεν πραγματοποιήθηκε όμως εξαιτίας των έργων διαμόρφωσης του προαυλίου χώρου.
ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΜΑΣ
Ένα από τα πιο ευχάριστα κομμάτια της δουλειάς μας ήταν όταν τα παιδιά περίμεναν κάποιον άνθρωπο εκτός σχολικού κύκλου να τους μιλήσει για το πρόγραμμα που δουλεύουν. Η χαρά των παιδιών ήταν μεγάλη καθώς περίμεναν, κατά τη διάρκεια αλλά και μετά το τέλος της επίσκεψης συζητούσαν για μέρες. Οι άνθρωποι που μας επισκέφτηκαν και τους ευχαριστούμε για τη βοήθεια και τη χαρά που έδωσαν σε μας και τα παιδιά ήταν:
Ο κ. Σαϊνατούδης συντονιστής του Πελίτι (Το Πελίτι είναι μία μη κυβερνητική οργάνωση με βασικό σκοπό τη συλλογή διατήρηση και διάδοση των ντόπιων ποικιλιών και εδρεύει στο Μεσοχώρι του Δήμου Παρανεστίου)
Ψάχνουμε για σπόρους στη φύση...
Ο κ. Π. Σαϊνατούδης μίλησε στα παιδιά για τις ντόπιες ποικιλίες τους έδειξε ζωντανούς σπόρους και φωτογραφίες. Συνόδευσε τα παιδιά σ' έναν περιβαλλοντικό περίπατο όπου με τη βοήθειά του έγινε η αναγνώριση και συλλογή διάφορων σπόρων άγρια τριανταφυλλιά, ακακία Κωνσταντινουπόλεως κ.ά.
Αυτό που ενθουσίασε πιο πολύ απ' την επίσκεψη του ήταν το θεατρικό παιχνίδι που έπαιξε με τα παιδιά.
Θεατρικό με τον κ. Σαϊνατούδη...
Το θεατρικό παιχνίδι χωρίζεται σε τρία μέρη:
Α) Τα παιδιά κουλουριάζονται και γίνονται σπόροι που κοιμούνται στην αγκαλιά της γης το χειμώνα, σιγά - σιγά (μέσω της μουσικής που ακούγεται) τα "σποράκια" ξυπνούν και απλώνουν τις "ρίζες" τους και τα "κλαδιά" τους αναζητώντας τον ήλιο και το νερό και έτσι μεγαλώνουν.
Β) Τα παιδιά σχηματίζουν ζευγάρια. Το ένα παιδί είναι το φυτό και το άλλο ο καλλιεργητής που το σκαλίζει, το ποτίζει, το κλαδεύει και του δίνει αγάπη. Μετά τα παιδία αντιστρέφουν τους ρόλους τους έτσι ώστε όλοι να γίνουν καλλιεργητές και όλοι φυτά.
Γ) Τα παιδιά φυτά - δέντρα μένουν ακίνητα στη μέση ενός κύκλου και τα υπόλοιπα στέλνουν την αγάπη τους μ' ένα τραγούδι.
Η επίσκεψη του κ. Σαϊνατούδη δεν περιορίστηκε σε μία και μόνη φορά. Καθ' όλη τη διάρκεια του προγράμματος ήταν δίπλα μας να μας στηρίζει και να μας βοηθάει με τις γνώσεις του. Σημαντική η βοήθεια του στο φύτεμα και μεγάλωμα ντόπιων ποικιλιών σε γλαστράκια που μοιραστήκαν αργότερα στους καλεσμένους της γιορτής μας.
Επίσκεψη του κ. Σαϊνατούδη στην τάξη...
Φυτέψαμε και μοιράσαμε:24 γλαστράκια με μελιτζάνες, 60 με ντομάτες, 48 με πιπεριές, 40 με κολοκυθάκια,24 με καρπούζι και πεπόνια, 24 με αγγουράκια, 8 με μαρούλι, 8 με λάχανο, 8 με σέλινο, 50 με φράουλες κ.ά. Συνολικά 300 περίπου φυτά.
Τα παιδιά φροντίζουν τα φυτά τους...

Επίσκεψη της ζωγράφου και καθηγήτριας στην Αρχιτεκτονική σχολή Ξάνθης κ. Α. Μάνδραλη
Η κ. Γίδα Σοφία θέλοντας να προσεγγίσει και διαφορετικά το θέμα της εργασίας μας έγραψε ένα παραμύθι με τίτλο "Ο Λεπτοκαράκης κι η μικρή νεράιδα".
Το παραμύθι αφού διαβάστηκε και συζητήθηκε με τα παιδιά αποφασίσαμε να το εικονογραφήσουμε. Η κ. Μάνδραλη ήταν αυτή που καθοδήγησε, εμψύχωσε και βοήθησε τα παιδιά στην εικονογράφηση του παραμυθιού. Το αποτέλεσμα της εργασίας των παιδιών ήταν εκπληκτικό. Τα παιδιά ενθουσιαστήκαν όταν τους μοιράστηκε σε βιβλιαράκι το παραμύθι που τα ίδια εικονογράφησαν.

Ο ΛΕΠΤΟΚΑΡΑΚΗΣ ΚΑΙ Η ΜΙΚΡΗ ΝΕΡΑΪΔΑ

Εικονογραφώντας το παραμύθι μας με τη βοήθεια της ζωγράφου κ. Α. Μάνδραλη...
Επίσκεψη του κ. Σ. Σαμαρά εκπρόσωπου της Τράπεζας Γενετικού Υλικού, του εθνικού φορέα για το φυτογενετικό υλικό της χώρας
Ο κ. Σ. Σαμαράς παρουσιάζει το θέμα των ντόπιων ποικιλιών στους αυριανούς καλλιεργητές...
Όταν ανακοινώθηκε στα παιδιά ότι θα έρθει κάποιος να τους μιλήσει για τους παραδοσιακούς σπόρους από την Τράπεζα Γενετικού Υλικού όλα είχαν την ίδια απορία: Τι είναι αυτό;
Η απάντηση δόθηκε από τον ίδιο τον κ. Σαμαρά στην αρχή της εισήγησης του. Τα παιδιά στη συνέχεια παρακολούθησαν την ανάπτυξη του σπόρου μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή και είδαν διαφάνειες με παραδοσιακές ποικιλίες σπόρων.
Επισκέψεις σε χώρους εκτός σχολείου
Το περιεχόμενο της εργασίας μας, μας έδωσε τη δυνατότητα να φύγουμε από τις τάξεις και να βρεθούμε στη φύση, στους κήπους, στο Κ.Π.Ε Παρανεστίου κοντά στους παππούδες και τις γιαγιάδες μας.Από τη φύση συλλέξαμε, φυτέψαμε και "πετάξαμε" σπόρους.
Επισκεφτήκαμε κήπους όπου είδαμε πώς μεγαλώνουν ντόπιες ποικιλίες σε διάφορες χρονικές στιγμές.
Επισκέψεις σε κήπους...


Επισκεφτήκαμε το Κ. Π. Ε Παρανεστίου προκειμένου να δούμε στα στερεοσκόπια το εσωτερικό μέρος των σπόρων που άρχισαν να φυτρώνουν κατά τη διάρκεια ενός πειράματος μας.
Επισκεφτήκαμε τους ντόπιους κατοίκους για να μάθουμε για τη συλλογή, διατήρηση και συνέχιση των ντόπιων σπόρων. Συμπληρώσαμε μαζί τους ένα ενδιαφέρον ερωτηματολόγιο και είδαμε τους κήπους τους κατά τη διάρκεια της φύτευσης αλλά και όταν υπήρχαν πλέον ώριμα φυτά.
Πο, πο! Έτσι φυτρώνουν οι σπόροι; Πες μου γιαγιά,γιατί ντόπιους σπόρους;
ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ
Χωρίς τη συμπαράσταση και συνεργασία και άλλων ατόμων ή ομάδων η εργασία μας θα ήταν φτωχότερη. Γι' αυτό και τους ευχαριστούμε. Κατά τη διάρκεια του προγράμματος και προκειμένου να επιτευχθεί η υλοποίηση του συνεργαστήκαμε με:Α) μεμονωμένα άτομα: κ. Α. Μάνδραλη, κ. ΑντώνογλουΒ) ομάδες: γονείς, μαθητές Δ' τάξηςΓ) φορείς:- Κ.Π.Ε. Παρανεστίου- Κ.Π.Ε. Καστοριάς (συμμετέχουμε στο δίκτυο "Βιοποικιλότητα - Το Εργαστήρι της ζώης" )- Εναλλακτική Κοινότητα Πελίτι- ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε. Τράπεζα Γενετικού Υλικού- Δήμο Παρανεστίου
ΧΩΡΟΙ ΠΟΥ ΚΙΝΗΘΗΚΑΜΕ
Το σποράκι στην:- Τέχνη- Φυσική αγωγή (παιχνίδια)- Επαγγέλματα- Λογοτεχνία (παραμύθι)- Μουσική- Γλώσσα- Μαθηματικά- Αισθητική αγωγή- Φύση
Μαθηματικά
Οι πράξεις της μέτρησης, πρόσθεσης και αφαίρεσης με τη βοήθεια σπόρων έγιναν προσιτό παιχνίδι για τα παιδιά της Α' και Β' δημοτικού.Επίσης "σπόροι" χρησιμοποιήθηκαν για να αντικαταστήσουν άλλα αντικείμενα σε διάφορα προβλήματα μαθηματικών.
Μουσική
Ακούσαμε, μάθαμε, χορέψαμε, δραματοποιήσμαε με τη μουσική.Με τη βοήθεια μιας κασέτας που φτιάξαμε με παιχνίδια και παιχνιδοτράγουδα διασκεδάσαμε με στίχους και μουσική διαφορετικούς από τους συνηθισμένους που έχουν να κάνουν με μπιζέλια, ντομάτες, λεμόνια κ.ά.
Σας αναφέρουμε μερικούς από τους τίτλους των τραγουδιών:• Η ντομάτα το κρεμμύδι• Ο πρίγκιπας Λεμόνης• Η κρεμμύδω• Ο γάμος του πρίγκιπα Λεμόνη• Η πατάτα.• Ο πόλεμος των ζουζουνιών• Ανεβαίνω στη συκιά• Νεραντζούλα• Το πιο μεγάλο• Λεμονάκι μυρωδάτο• Το χοντρό μπιζέλι
Μουσικά όργανα από φυτά και σπόρους...
Μουσικά όργανα με φυτά - σπόρους:
1) Φτιάξαμε ένα ιδιόφωνο με καρύδια2) Φτιάξαμε μια αυτοσχέδια φλογέρα με καλάμι3) Φτιάξαμε βροχοποιούς με φακές ή άλλους σπόρους4) Ο κ. Γιώργος μας χάρισε ένα έγχορδο μουσικό όργανο (σαν μπαγλαμαδάκι) φτιαγμένο από κολοκύθα5)Χρησιμοποιήσαμε ξερές νεροκολοκύθες για μαράκες
Φυσική αγωγή
Παιχνίδι
Το παιχνίδι αποτελεί ένα θαυμάσιο μέσο για τη μάθηση και την ανάπτυξη διάφορων δεξιοτήτων. Επιλέξαμε λοιπόν κι εμείς διάφορα παιχνίδια που έχουν σαν βάση τους σπόρους η καρπούς και προέρχονται από διάφορα μέρη του κόσμου.
Τα παιχνίδια που έπαιξαν τα παιδιά έμαθαν ότι παίζονται και σε χώρες, μακρινές που άκουγαν για πρώτη φορά.
Παιχνίδια του κόσμου με σπόρους...


Παζλ
Επειδή όμως δεν θέλαμε τα παιδιά ν' "ασκηθούν" μόνο στο "πιάσιμο", "πέταγμα" κ.λπ. φτιάξαμε και παίξαμε μαζί τους και παιχνίδια πιο "πνευματικά". Έτσι φτιάξαμε παζλ με πίνακες ζωγραφικής που έχουν ως θέμα τους φυτά. Φτιάξαμε παζλ με παροιμίες, αινίγματα, παρομοιώσεις με φυτά φτιάξαμε παζλ με τα "δεύτερα" ονόματα των μηνών καθώς επίσης και παζλ για το τι χρειάζεται για να φυτρώσει και ν' αναπτυχθεί ένα φυτό. Έτσι τα παιδιά με αβίαστο και παιγνιώδη τρόπο εμπέδωσαν κάποιες γενικές γνώσεις γύρω από το θέμα των σπόρων.
Παζλ...
Επιτραπέζιο παιχνίδι: "Το σποράκι, ο Τζακ και η φασολιά"
Ο παίκτης πρέπει να βοηθήσει το σποράκι (φασόλι) να φυτρώσει και ν' αναπτυχθεί για να μπορέσει ο Τζακ να σκαρφαλώσει πάνω του. Για να γίνει αυτό περνά από το ένα φύλλο στο άλλο και αποκτά χρήσιμες γνώσεις γύρω από την βλάστηση, ανάπτυξη και καλλιέργεια του φυτού.
Το σποράκι ο Τζακ και η φασολιά...
Τέχνη
Θέλοντας να έχουμε μια διαφορετική προσέγγιση στο θέμα μας και να εισάγουμε κάτι νέο βρήκαμε πίνακες ζωγραφικής που να έχουν θέμα τους τα φυτά - καρπούς και φτιάξαμε μ' αυτούς ένα ταμπλό και παζλ. Στα παιδιά άρεσε η παραπάνω εργασία και τα περισσότερα δεν είχαν προηγούμενη επαφή μ' αυτούς τους πίνακες.
Οι ζωγράφοι και τα θέματα των έργων τους είναι:Βανγ Γκογκ: "Ίριδες", "Κυπαρίσσια", "Ηλιοτρόπια"Ανρί Ρουσσώ: "Τα λουλούδια του ποιητή"Γιάν Μπρέχελ: "Βάζο με λουλούδια"Καραβάτζιο: "Καλάθι με φρούτα", "Νεκρή φύση με λουλούδια και φρούτα"

Αισθητική αγωγή
Λόγω της μικρής ηλικίας των παιδιών οι δραστηριότητες εικαστικού περιεχομένου με θέμα "το σποράκι" είναι προσαρμοσμένες στην ηλικία τους. Φτιάξαμε κατασκευές με σπόρους και "τσόφλια" σπόρων.• Σκαντζόχοιρος με ηλιόσπορους
Κατασκευές με σπόρους...



• Γοργόνα με καλαμπόκι και ρύζι• Τοπίο με σπόρους (ρύζι, φακές κ.ά.) και "τσόφλια"• Κρεμαστό για το λαιμό (που αποτέλεσε και το έμβλημα της ομάδας μας) φτιαγμένο από άσπρο πηλό στο σχήμα λουλουδιού. Τοποθετήσαμε στη μέση του ένα σποράκι από πολύχρωμο καλαμπόκι για ποπ κορν και ζωγραφίσαμε το φύτρωμά του. Το λουλούδι ήταν τρυπημένο σ' ένα σημείο για να περαστεί χρυσή κλωστή και να φορεθεί στο λαιμό. Το φορούσε όλη η ομάδα στη γιορτή των σπόρων.
• Ταμπλό που αναπαριστά το ταξίδι των σπόρων
Πώς ταξιδεύουν οι σπόροι;
• Μακέτα που δείχνει του σπόρους που φυτεύουμε κατά τη διάρκεια των τεσσάρων εποχών
Πού είσαι σποράκι την κάθε εποχή;
• Κατασκευή διακοσμητικών μπουκαλιών με σπόρους (προσκλήσεις)• Κορνίζα με σπόρους• Κουκουβάγια με σπόρους• Ελεύθερη έκφραση- ζωγραφική- Κατασκευή αποκριάτικων μασκών
Τι θα ντυθείτε τις αποκριές;
- Εικονογράφηση παραμυθιού- Τα παιδιά ζωγράφισαν τις προσκλήσεις που στείλαμε για την γιορτή μας.
Λογοτεχνία - Μυθολογία
Στα πλαίσια της λογοτεχνικής προσέγγισης του θέματός μας βρήκαμε παραμύθια και μύθους που σχετίζονται με σπόρους - φυτά και τα διαβάσαμε στα παιδιά.Τα παραμύθια που διαβάσαμε είναι: 1) Η βασιλοπούλα και το μπιζέλι2) Ο Τζακ και η φασολιά3) Η παπαρούνα και η αγριοβιολέττα4) Η Αλίκη και τα λουλούδια5) Η τοσοδούλα6) Η κολοκυθιά και το ξωτικό7) Ο Λεπτοκαράκης κι η μικρή νεράιδα
Ανάγνωση παραμυθιών με σπόρους - φυτά...
Μερικά από τα παραπάνω παραμύθια τα δουλέψαμε και γλωσσικά μέσα από ένα ένθετο βιβλιαράκι που δημιουργήσαμε και έχει τίτλο: "Ασκούμαι και μαθαίνω με τα παραμύθια".
Όπως τα παραμύθια έτσι και οι μύθοι πάντα σαγηνεύουν τη φαντασία των παιδιών. Μιλήσαμε στα παιδιά για τους αρχαίους Έλληνες και την αγάπη τους για τη φύση, για τους θεούς του Ολύμπου και τη θεά της Γεωργίας Δήμητρα και για τους μύθους του Άδωνη, Νάρκισσου, Δάφνης, Υάκινθου και Σύριγγας.


Γλώσσα
Γλωσσικά δουλέψαμε με ποικίλους τρόπους. Από την απλή γραφή του τίτλου σε καρτελάκια και το βάψιμο των γραμμάτων από τα παιδιά έως τη λύση συγκεκριμένων γλωσσικών ασκήσεων και φύλλων εργασίας. Ας πάρουμε με χρονική διαδοχή τις δραστηριότητες και να δούμε τη γλωσσική εξέλιξη. Αρχικά τα παιδιά βάψανε και κολλήσανε τα γράμματα δημιουργώντας τον τίτλο στο ταμπλό της εργασίας μας.
Έγινε γλωσσική ανάλυση των λέξεων "το σποράκι" (ουδέτερο, χαϊδευτικό, ενικός αριθμός), "πηγή" (θηλυκό στον ενικό), "ζωής" (όνομα όπως μια συμμαθήτριας των παιδιών).
Όταν έγινε η συλλογή των σπόρων τα παιδιά ταξινομήσανε και γράψανε τα ονόματα τους σε βαζάκια.
Συγκέντρωση υλικού...
Ψάξαμε και βρήκαμε στην εγκυκλοπαίδεια τη λέξη "σπόρος" και κρατήσαμε το κομμάτι σε αντίγραφο.
Δημιουργήσαμε την "οικογένεια" του σπόρου με λέξεις που σχετίζονται μ' αυτόν.Η «οικογένεια» των σπόρων...
Λύσαμε αινίγματα με σπόρους.Διαβάσαμε παροιμίες και γλωσσοδέτες.Αντιστοιχίσαμε το "παίζω και μαθαίνω".ΠΑΙΖΩ ΚΑΙ ΜΑΘΑΙΝΩ• Φασούλι το φασούλι • έφαγε παχιά φακή• Κάποιο λάκκο έχει • η φάβα• Ο παπάς ο παχύς • θα θερίσεις• Ένα μήλο την ημέρα • γεμίζει το σακούλι• Ό,τι σπείρεις • το γιατρό τον κάνει πέρα
Μιλήσαμε για τα ονόματα των μηνών που σχετίζονται με καλλιεργητικές εργασίες.
Παίξαμε παζλ με παρομοιώσεις, παροιμίες, αινίγματα, αντιστοιχίσεις.Λύσαμε γλωσσικές ασκήσεις από το ένθετο "ασκούμαι και μαθαίνω με τα παραμύθια".
Κάναμε φύλλα εργασίας που αναρτήσαμε στο ταμπλό μας παρμένα από το σποροτετράδιο της Ελληνικής Εταιρείας για την Προστασία του Περιβάλλοντος και της Πολιτιστικής Κληρονομιάς.
Μια άλλη διάσταση

Κυριολεξία
Το μικρό και φαινομενικά "νεκρό" σποράκι μέσα από κατάλληλες συνθήκες θερμοκρασίας και υγρασίας δημιουργεί ένα φυτό - μια νέα ζωή.
Το παραπάνω τα παιδιά μας το διδαχθήκαν μέσα από εικονογραφημένα βιβλία, συζητήσεις αλλά κυρίως εμπειρικά μέσω δραστηριοτήτων και πειραμάτων.
Πειράματα: Τοποθετούμε σε βρεγμένο βαμβάκι φακές και φασόλια και βάζουμε τα μπωλ Α στον ήλιο, το Β σε σκοτεινό ντουλάπι και το Γ στο ψυγείο.
Πώς φυτρώνουν οι σπόροι;
Τα παιδιά έκαναν διάφορες εικασίες για τα αποτελέσματα του πειράματος. Αξίζει να σημειώσουμε τις απόψεις των παιδιών της Α' δημοτικού όταν τους ρωτήσαμε τι θα γίνει αν δεν βρέξουμε το βαμβάκι. Η απάντηση όλων των παιδιών εκτός από δύο ήταν: θα φυτρώσουν φυτά στα μπωλ που βρίσκονται στον ήλιο και στο ψυγείο αλλά θα είναι άρρωστα.
Έτσι λοιπόν τοποθετήσαμε και μπολ με στεγνό βαμβάκι για να διαπιστώσουμε τι θα γίνει. Μετά από μέρες τα σποράκια μας άρχισαν να φυτρώνουν και τα παιδιά να κάνουν τις διαπιστώσεις τους:Α. Οι σπόροι που ήταν στον ήλιο ήταν πράσινοι και γεμάτοι υγεία.Β. Οι σπόροι στο ντουλάπι καχεκτικοί και Γ. Οι σπόροι στο ψυγείο δεν φύτρωσαν όπως και οι σπόροι όπου δεν ήταν βρεγμένο το βαμβάκι.
Στη συνέχεια επισκεφτήκαμε το Κ.Π.Ε. Παρανεστίου μαζί με τα "σποράκια" μας για να δούμε το εσωτερικό τους. Το αποτέλεσμα ήταν εκπληκτικό είδαμε στα στερεοσκόπια ευδιάκριτα και μεγεθυμένα διπλωμένα φυλλαράκια και ρίζες έτοιμα ν' ανοίξουν.
Μεταφορά:
Ο σπόρος δημιουργεί φυτό - καρπό αυτός όταν γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης του από τον άνθρωπο δημιουργεί μια αλυσίδα επαγγελμάτων που τροφοδοτούνται και συντηρούνται απ' αυτόν. Με το παραπάνω σκεπτικό το σποράκι αποτελεί πηγή οικονομικής ζωής για πολλά επαγγέλματα.
Με τα παιδιά συζητήσαμε για τη διαδικασία παραγωγής σιταριού "από το σιτάρι ως το ψωμί" και λαδιού. Αναφερθήκαμε και σε μερικά επαγγέλματα που έχουν σχέση με τα φυτά, του γεωπόνου, αγρότη, του ανθοπώλη κ.ά.
Ντόπιες ποικιλίες:
Καθ' όλη την πορεία της εργασίας μας οι σπόροι που συλλέξαμε δεν προέρχονταν από το εμπόριο αλλά από τους κατοίκους των περιοχών Παρανεστίου, Μεσοχωρίου, Αηδονόκαστρου...
Προέρχονταν από το μεράκι των παππούδων και γιαγιάδων να τους διατηρήσουν από γενιά σε γενιά.
Τα φυτά της γιαγιάς Ειρήνης...


Η δημιουργία ενός ερωτηματολογίου έδωσε την ευκαιρία σε μας και τα παιδιά μας να επισκεφτούμε τους ανθρώπους που κρατούν τους σπόρους της παράδοσης στα χέρια τους.
Μας άνοιξαν τις καρδιές και τα "πάνινα" σακουλάκια τους και μάθαμε από τις προηγούμενες γενιές πράγματα χρήσιμα για το μάζεμα, τη συντήρηση, τη συνέχεια των ντόπιων ποικιλιών.
Με βάση την προσωπική επαφή και με τη βοήθεια του ερωτηματολογίου βγάλαμε μερικά συμπεράσματα για τη "στάση" των προηγούμενων γενιών απέναντι στις ντόπιες ποικιλίες.
ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΑΡΑΝΕΣΤΙΟΥΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ"ΤΟ ΣΠΟΡΑΚΙ ΠΗΓΗ ΖΩΗΣ - ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΕΣ ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ"
Τάξεις Α' και Β' Σχολικό έτος: 2004 - 2005
ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ
Ονοματεπώνυμο:_____________________________Ηλικία:___________Δημοτικό διαμέρισμα:__________________________Τηλ.:_____________
1. Τι λαχανικά καλλιεργείτε στον κήπο σας από το εμπόριο (με σπόρους ή φυτά από το γεωπόνο)Α/Α Είδος λαχανικού ... Α/Α Είδος λαχανικού ...1 Αγγούρι ... 15 Μπάμιες ...2 Άνηθο ... 16 Μπρόκολο ...3 Αντίδι ... 17 Ντομάτα ...4 Αρακάς ... 18 Παντζάρι ...5 Καρότο ... 19 Πατάτες ...6 Κολοκυθάκια ... 20 Πιπεριές ...7 Κολοκύθες ... 21 Πιπεριές για γέμισμα ...8 Κουνουπίδι ... 22 Πράσο ...9 Κρεμμύδι ... 23 Ρεπανάκι ...10 Λαχανίδα ... 24 Ρόκα ...11 Λάχανο ... 25 Σέλινο ...12 Μαϊντανό ... 26 Σκόρδο ...13 Μαρούλι ... 27 Σπανάκι ...14 Μελιτζάνα ... 28 Φασόλια ...
2. Ποια λαχανικά καλλιεργείτε από δικούς σας σπόρους;Α/Α Είδος λαχανικού ... Σχόλια1 Αγγούρι ... ...2 Άνηθο ... ...3 Αντίδι ... ...4 Αρακάς ... ...5 Καρότο ... ...6 Κολοκυθάκια ... ...7 Κολοκύθες ... ...8 Κουνουπίδι ... ...9 Κρεμμύδι ... ...10 Λαχανίδα ... ...11 Λάχανο ... ...12 Μαϊντανό ... ...13 Μαρούλι ... ...14 Μελιτζάνα ... ...15 Μπάμιες ... ...16 Μπρόκολο ... ...17 Ντομάτα ... ...18 Παντζάρι ... ...19 Πατάτες ... ...20 Πιπεριές ... ...21 Πιπεριές για γέμισμα ... ...22 Πράσο ... ...23 Ρεπανάκι ... ...24 Ρόκα ... ...25 Σέλινο ... ...26 Σκόρδο ... ...27 Σπανάκι ... ...28 Φασόλια ... ...


ΣυμπεράσματαΣύνολο: 27 ΚαλλιεργητέςΓυναίκες: 18Άνδρες: 9
ΗλικίαΝεότερος καλλιεργητής: 37 χρόνωνΜεγαλύτερος καλλιεργητής: 80 χρόνων
Κατανομή της ηλικίαςΔεκαετία Σύνολο30 - 40 241 - 50 151 - 60 361 - 70 1271 - 80 9
• Από τους 27 ερωτηθέντες έχουμε 18 γυναίκες και 9 άντρες. Οι γυναίκες είναι αυτές που κράτησαν τις ντόπιες ποικιλίες. Συμπίπτει με τα αποτελέσματα του Ο.Η.Ε και των μη κυβερνητικών οργανώσεων στην Ελλάδα.• Από τους 27 καλλιεργητές οι δώδεκα είναι από 61 έως 70 χρονών και οι 9 από 71 έως 80 χρονών. Αυτό σημαίνει ότι οι παππούδες των παιδιών είναι αυτοί που καλλιεργούν παραδοσιακές ποικιλίες και όχι οι γονείς τους. Από τους 27 ερωτηθέντες μόνο δύο είναι γονείς. Συμπέρασμα: οι ντόπιες ποικιλίες τείνουν να εξαφανιστούν αν δεν περάσουν στα χέρια των νεότερων γενιών.• Οι περισσότεροι καλλιεργητές προτείνουν στους νεότερους: "Να κρατάνε δικούς τους σπόρους."• Επιθυμούν την αυτάρκεια των σπόρων.• Επιλέγουν τα πρώιμα φυτά για να πάρουν σπόρους γιατί πέφτει πολύ νωρίς η πάχνη και καταστρέφονται τα φυτά.• Οι περισσότεροι επιλέγουν τον ήλιο για να στεγνώσουν τους σπόρους. • Οι περισσότεροι επιλέγουν τα πάνινα σακουλάκια για να συντηρήσουν τους σπόρους.• Από τους 27 καλλιεργητές ένας δεν καλλιεργεί καθόλου δικούς του σπόρους και αγοράζει 19 ποικιλίες από το εμπόριο.• Ο καλλιεργητής που καλλιεργεί 21 παραδοσιακές ποικιλίες αγοράζει από το εμπόριο μόνο 7.• Ο καλλιεργητής που αγοράζει από το εμπόριο 24 ποικιλίες καλλιεργεί μόνο 7 παραδοσιακές. • Ο γεροντότερος καλλιεργητής καλλιεργεί και τις περισσότερες ποικιλίες σε σύνολο.
Ευχόμαστε οι γνώσεις και το μεράκι να συνεχιστούν και στις επόμενες γενιές.
Η συλλογή των ντόπιων σπόρων αξιοποιήθηκε ως εξής:
Α) Φυτέψαμε και μοιράσαμε φυτά στον κόσμο.
Σπέρνουμε τα σποράκια της ελπίδας...Καλό δρόμο σποράκια!
Β) Τα κάναμε σβώλους και τα σκορπίσαμε στη γη που τα γέννησε με την ευχή να δώσουν με τη σειρά τους νέους σπόρους.Γ) Δημιουργήσαμε ένα σπορολόγιο που στο μεγαλύτερο μέρος του έχει σπόρους από ντόπια φυτά. Περιέχει περίπου 100 ποικιλίες.Δ) Προσφέραμε κάποιους σπόρους:- Στον υπεύθυνο περιβαλλοντικής εκπαίδευσης του νομού Δράμας.- Στο Κ.Π.Ε. Παρανεστίου για τη δημιουργία βιολογικού λαχανόκηπου.- Στην Τράπεζα Γενετικού Υλικού με σκοπό τη διάσωση και την αξιολόγησή τους. - Στο Πελίτι.- Στο 2ο Γυμνάσιο Κορίνθου. Ε) Συμμετείχαμε στην 5η πανελλαδική γιορτή ανταλλαγής ντόπιων ποικιλιών που οργάνωσε το Πελίτι στις 7 Μαΐου στην Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου στην Ανατολή Κισάβου.
Η ΓΙΟΡΤΗ ΤΩΝ ΣΠΟΡΩΝ
Τη χαρά που βιώσαμε εμείς και τα παιδιά δουλεύοντας με το "σποράκι" θελήσαμε να τη μοιραστούμε με τους περιοίκους μας. Έτσι λοιπόν οργανώσαμε "τη γιορτή των σπόρων", συμμετέχοντας παράλληλα στον εορτασμό της 7ης Απριλίου που έχει προταθεί από το Πελίτι ως μέρα αφιερωμένη στις ντόπιες ποικιλίες.
Ετοιμάζοντας τη γιορτή των σπόρων...
Δραστηριότητες στα πλαίσια της γιορτής:
Όλα με το χέρι...


• Δημιουργία αφίσας με ήρωα το σποράκι που ταξιδεύει από την αρχή του κόσμου μέσα από αντίξοες συνθήκες έως σήμερα.• Βάψιμο αφίσας από τα παιδιά και τοποθέτηση της σε κεντρικά σημεία του Παρανεστίου.

Η αφίσα μας - το μήνυμά μας...
• Δημιουργία προσκλήσεως βάψιμο και μοίρασμά τους από τα παιδιά.
• Συζήτηση και συνεργασία με τους γονείς, οι οποίοι ανέλαβαν τα "σπορομαγειρέματα".

• Συζήτηση και συνεργασία με το διευθυντή του σχολείου για το τεχνικό μέρος στησίματος της γιορτής.• Δελτίο τύπου για τα Μ.Μ.Ε. Δράμας.• Δημιουργία διακοσμητικών για τα τραπέζια: "Αδώνιδες κήποι", κόκκινα αβγά, κολοκύθα φανάρι, διακοσμητικά κοκοράκια.
«Αδώνιδες κήποι» με αυγά βαμμένα με κρεμμυδόφλουδες...

• Δημιουργία καλαθιού που εκτός των άλλων περιείχε σπόρους από αυτούς που συγκεντρώσαμε από τους παππούδες των παιδιών. Το καλαθάκι προσφέρθηκε στον κ. Σ. Σαμαρά για να το μεταφέρει στην Τράπεζα Γενετικού Υλικού.
• Επιλογή μουσικής και θεατρικών.• Συζήτηση με τη δήμαρχο Παρανεστίου η οποία ανέλαβε την τύπωση και το μοίρασμα στα παιδιά του παραμυθιού: "Ο Λεπτοκαράκης κι η μικρή νεράιδα".• Τελικό στήσιμο της γιορτής και τοποθέτηση των φυτών και φαγητών για να προσφερθούν στον κόσμο.
Τα «σκηνικά» μας - οι εργασίες μας...


Η γιορτή μας παρουσιάστηκε στο κοινό στις 16-4-2005 και ώρα 11 π.μ. στο Δημοτικό σχολείο Παρανεστίου.
Η γιορτή περιλάμβανε:Σποροτράγουδα.Σποροπαιχνίδια.Σποροθεατρικά.Σπορομαγειρέματα.Και φυτοδωράκια.
ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΗΣ ΓΙΟΡΤΗΣ• Ο τίτλος του προγράμματος (μουσικοχορευτικό)• Χαιρετισμοί • Ο κύκλος της ζώης των σπόρων (θεατρικό παιχνίδι)• Το χοντρό μπιζέλι (τραγούδι)• Η γιορτή των οσπρίων(σκετς)• Σώστε τη γη (τραγούδι)• Ένα παράξενο όνειρο (σκετς)• Διανομή φυτών• Μπουφές


Σπορομαγειρέματα - σπορογλυκίσματα...

Στιγμιότυπα...


Έγραψαν για τη γιορτή μας...
Παράξενα από τον κόσμο των φυτών...
Κατά τη διάρκεια της πρώτης προσέγγισης του θέματος μας μέσα από τα βιβλία, μας έκαναν εντύπωση μερικά "παράξενα" φυτά. Το απόκομμα το κόψαμε και το βάλαμε στο ταμπλό μας. Αυτό το ήξερες από τον κόσμο των φυτών;

ΑΝΤΙ ΕΠΙΛΟΓΟΥ
Μια ευχή μια προσευχή...
Πατέρα Θεέ.ΥπόσχομαιΌτι θα φυλάγω τους ντόπιους σπόρους.Αναλαμβάνω την ευθύνη που μου αναλογείΚαι θα κάνω το καλύτερο δυνατό,Χωρίς να βλάψω κανέναν.Για να τους παραδώσω στα παιδιά.Και αυτά με τη σειρά τους στα παιδιά τους.Η αγάπη και το φως ας πλημμυρίσει,τον πλανήτη και το συμπάν όλο.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Παιδικά παιχνίδια απ' όλο τον κόσμο। Εκδοτικός Οίκος Τζιαμπίρης - Πυραμίδα- Παιχνίδια στην αυλή ή στην τάξη। Κλαιρ Όξλυ - Εκδόσεις Πατάκη.- Των οσπρίων η γιορτή. Γιώργος Μασσαβέτας - Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα- Εμείς κ' ο κόσμος Α', Β' και Γ' δημοτικού- Η ζωή των φυτών - Εκδόσεις Γ. Αξιωτέλλη- Ελληνική μυθολογία αδερφών Στεφανίδη- Πως λειτουργεί η φύση. Στηβ Πάρκερ- Οι μικροί φυσιοδίφες "Λουλούδια"- 385 Αινίγματα Μαρία - Μιχαήλ Δέδε. Εκδοτικός Οίκος Δαμιανός- Η ζωή των φυτών - Εγκυκλοπαίδεια "Ο Νεαρός επιστήμονας"- Απόσπασμα από το περιοδικό "Συνεργάσια", τεύχος 60ο του Γρηγόρη Τσούνη: Τα φυτά στο μύθο- Τα φυτά - το πράσινο της γης - Παιδική Εγκυκλοπαίδεια Στρατίκη- Το αλφαβητάρι της φύσης, Μαρία Φραγκιά. Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα- Όταν το τραγούδι συναντά τη μουσική του Σακελαρίδη- "Κατά τόπους αγροκτήματα για τη διαφύλαξη των ντόπιων ποικιλιών και των αυτόχθονων αγροτικών ζώων", τεύχος 3ο - Έκδοση Πελίτι

Τάξεις Α' και Β' Σχολικό έτος: 2004 - 2005 Υπεύθυνες δασκάλες: κ। Γίδα Σοφία και κ। Ηλιάδου ΖαφειρίαΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΑΡΑΝΕΣΤΙΟΥ