• ΤΟ ΥΛΙΚΟ ΕΧΕΙ ΠΡΟΚΥΨΕΙ ΑΠΟ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΕΝΕΣ ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ ΠΟΥ ΒΡΕΘΗΚΑΝ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ (ΕΡΓΑΣΙΕΣ-ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ-ΣΧΕΔΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ) ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΣΧΟΛΕΙΩΝ ΤΗΣ Δ/ΝΣΗΣ Π.Ε. Γ΄ ΑΘΗΝΑΣ

Σάββατο 7 Ιανουαρίου 2012

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ- ΚΑΤΑΣΠΑΤΑΛΗΣΗ ΚΑΙ ΜΟΛΥΝΣΗ

Το «πρόβλημα του νερού»: Κατασπατάληση και μόλυνση
Δημόσια Υγεία - Νομοθεσία

Εισαγωγή
Η Γεωργία Χθες και Σήμερα
Το νερό αποτελεί ζωτικό στοιχείο για την επιβίωση του ανθρώπου και τη διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος. Ο ανθρώπινος οργανισμός εξαρτά την ύπαρξή του αποκλειστικά από το νερό. Ειδικότερα, το 70% του βάρους ενός ώριμου ατόμου είναι νερό. Το νερό αυτό περιέχεται μέσα στα κύτταρα, στα διάμεσα υγρά, στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό, στα πεπτικά υγρά, στη λέμφο, στο αρθρικό υγρό κ.τ.λ. Για να παραμείνει υγιής ένας άνθρωπος, πρέπει να καταναλώνει τουλάχιστον 1 λίτρο νερού ημερησίως το λιγότερο (απατούνται δυο λίτρα). Χωρίς τροφή ο άνθρωπος μπορεί να επιβιώσει για εβδομάδες, αλλά χωρίς νερό έπειτα από τρεις μέρες πεθαίνει. Συνεπώς είναι προφανές ότι το νερό είναι βασικός παράγοντας για την επιβίωση του ανθρώπινου είδους.
Κι όμως, πάνω από 1 δισεκατομμύριο άνθρωποι σε όλο τον κόσμο δεν έχουν πρόσβαση σε πόσιμο νερό. Στον «ανεπτυγμένο» κόσμο, στον οποίο ανήκει και η χώρα μας, νέα φράγματα χτίζονται για να ικανοποιήσουν τις ακόρεστες ανάγκες μας, καταστρέφοντας τους τελευταίους εναπομείναντες υγροβιότοπους. Χημικά και φυτοφάρμακα καταλήγουν ανεξέλεγκτα στα υπόγεια νερά.

Η γεωργία που για αιώνες αποτελούσε τη βασική πηγή για την ανθρώπινη διατροφή, αλλά και μέσο οικονομικής ανάπτυξης, σήμερα αποτελεί εφιάλτη για τον αναπτυγμένο άνθρωπο.

Ο ανθρώπινος οργανισμός αποτελείται από διάφορες χημικές ενώσεις. Το φαγητό μας επίσης είναι θέμα χημείας. Πολλά από τα σημερινά καταναλωτικά αγαθά δεν θα υπήρχαν χωρίς την εκρηκτική ανάπτυξη του χημικού τομέα. Πολλά από τα χημικά που κυκλοφορούν, όμως, και ερχόμαστε σε επαφή μαζί τους σε συχνή ή λιγότερη συχνή βάση, δεν είναι πάντα ακίνδυνα φυσικά χημικά. Κάποια μπορεί να προκαλέσουν επιπτώσεις στην υγεία, λιγότερο ή περισσότερο σοβαρές, καρκίνους, ορμονικές διαταραχές.
Δεκάδες χιλιάδες χημικά έχουν κατασκευαστεί από τον άνθρωπο σε εργαστήρια και βιομηχανικές εγκαταστάσεις και χρησιμοποιούνται ως φάρμακα, λιπάσματα, διαλύτες, χρώματα και βερνίκια ή σε τρόφιμα, συσκευασίες, χαλιά, παιχνίδια, αποσμητικά και αρώματα, τηλεοράσεις, ψυγεία, ηλεκτρονικούς υπολογιστές, οικοδομικά υλικά. Τα τελευταία 50 χρόνια η παραγωγή και κατανάλωση χημικών έχει αυξηθεί ως και 400 φορές σε παγκόσμιο επίπεδο.
Η γεωργία που για αιώνες αποτελούσε τη βασική πηγή για την ανθρώπινη διατροφή, αλλά και μέσο οικονομικής ανάπτυξης, σήμερα αποτελεί εφιάλτη για τον αναπτυγμένο άνθρωπο. Η σχέση του ανθρώπου με τη μητέρα γη υμνήθηκε από όλους τους πολιτισμούς και αποτυπώθηκε σε δεκάδες θρησκευτικές τελετές και δοξασίες σε Ανατολή και Δύση.
Η καλλιέργεια της γης, εκτός από βασική πηγή διατροφής, παραμένει και κύρια οικονομική δραστηριότητα για μεγάλος μέρος ακόμη του πλανήτη. Στις φτωχές χώρες η γεωργία αντιπροσωπεύει το 30% της οικονομικής παραγωγής και το 60% της απασχόλησης. Η γεωργία δεν είναι ωστόσο μια απλή οικονομική δραστηριότητα. Δεν παράγει απλώς καταναλωτικά αγαθά όπως τηλεοράσεις και αυτοκίνητα. Είναι το κατ’ εξοχήν σύστημα ισορροπίας στη φύση, το οποίο με τις αλλαγές των τελευταίων ετών έχει διαταραχθεί επικίνδυνα με τεράστιες οικολογικές και οικονομικές επιπτώσεις.
Φύλλο Εργασίας
Η Γεωργία Χθες και Σήμερα

Συζήτησε με τα μέλη της ομάδας σου για ότι βλέπεις στις εικόνες του κειμένου που διάβασες. Με τη βοήθεια και του κειμένου γράψτε τις σκέψεις σας και στη συνέχεια οργανώστε μια συζήτηση με τις υπόλοιπες ομάδες για το “ζωτικό” ρόλο που παίζει η γεωργία στη ζωή μας σήμερα.

Συμπλήρωσε τα παρακάτω κενά με τις λέξεις της παρένθεσης:

(1 λίτρο, 70%, ακόρεστες, ανεπτυγμένο, ανήκει, άνθρωπο, απλή, αρθρικό, γεωργία, γεωργοί, διατροφή, επιβίωση, επικίνδυνα, εφιάλτη, ζωτικό, ισορροπίας, καταναλωτικά, κύτταρα, λέμφο, μεγαλύτερη, νερό, οικολογικές, οικονομικές, οικονομικής, πεπτικά, πηγή, πιάτο, πόσιμο, πρόσβαση, τελευταίους, υγιής, υγροβιότοπους, υπόγεια, φράγματα, φυσικού, φυτοφάρμακα)

Το αρχείο υπάρχει και σε διαδραστική μορφή στο μενού: «Κείμενα – Φύλλα Εργασίας – Δραστηριότητες / Σπαζοκεφαλιές / Η Γεωργία Σήμερα και Χθες»

Το νερό αποτελεί (1)_____________ στοιχείο για την (2)_____________ του ανθρώπου και τη διατήρηση του (3)_____________ περιβάλλοντος. Ο ανθρώπινος οργανισμός εξαρτά την ύπαρξή του αποκλειστικά από το (4)_____________. Ειδικότερα, το (5)_____________ του βάρους ενός ώριμου ατόμου είναι νερό. Το νερό αυτό περιέχεται μέσα στα (6)_____________, στα διάμεσα υγρά, στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό, στα (7)_____________ υγρά, στη (8)_____________, στο (9)_____________ υγρό κ.τ.λ. Για να παραμείνει (10)_____________ ένας άνθρωπος, πρέπει να καταναλώνει τουλάχιστον (11)_____________ νερού ημερησίως το λιγότερο κι όμως, πάνω από 1 δισεκατομμύριο άνθρωποι σε όλο τον κόσμο δεν έχουν (12)_____________ σε (13)_____________ νερό. Στον «(14)_____________» κόσμο, στον οποίο (15)_____________ και η χώρα μας, νέα (16)_____________ χτίζονται για να ικανοποιήσουν τις (17)_____________ ανάγκες μας, καταστρέφοντας τους (18)_____________ εναπομείναντες (19)_____________.
Η (20)_____________ που για αιώνες αποτελούσε τη βασική (21)_____________ για την ανθρώπινη (22)_____________, αλλά και μέσο (23)_____________ ανάπτυξης, σήμερα αποτελεί (24)_____________ για τον αναπτυγμένο (25)_____________. Χημικά και (26)_____________ που χρησιμοποιούν οι (27)_____________ για να έχουν ποιοτικότερη και (28)_____________ παραγωγή καταλήγουν ανεξέλεγκτα στα (29)_____________ νερά και στη συνέχεια στο (30)_____________ μας.
Η γεωργία δεν θα πρέπει να είναι ωστόσο μια (31)_____________ οικονομική δραστηριότητα. Δεν παράγει απλώς (32)_____________ αγαθά όπως τηλεοράσεις και αυτοκίνητα. Είναι το κατ’ εξοχήν σύστημα (33)_____________ στη φύση, το οποίο με τις αλλαγές των τελευταίων ετών έχει διαταραχθεί (34)_____________ με τεράστιες (35)_____________ και (36)_____________ επιπτώσεις.

Τη σωστή συμπλήρωση των κενών θα τη βρεις στο παράρτημα
Τα Χημικά και οι επιπτώσεις τους στην Υγεία μας
Τις τελευταίες δεκαετίες η καλλιέργεια της γης αλλάζει ριζικά. Τόνοι φυτοφαρμάκων φθάνουν με έμμεσο τρόπο στο πιάτο μας προκαλώντας σοβαρές ασθένειες στον άνθρωπο μέσω της βιοσυσσώρευσης (της συγκέντρωσης κάποιας ουσίας στον οργανισμό σε ποσότητα μεγαλύτερη από αυτή που υπάρχει στο περιβάλλον). Φυτικοί και ζωικοί οργανισμοί εξαφανίζονται από την αλόγιστη χρήση χημικών επιφέροντας διαταραχή στην ήδη επιβαρημένη τροφική αλυσίδα.
Πράγματι, στον ανθρώπινο οργανισμό (μητρικό γάλα, ιστός, αίμα, ζωτικά όργανα κα), στα διάφορα άλλα είδη (ψάρια, θηλαστικά, φυτά κ.α.), στον αέρα, στο νερό, στα ιζήματα αλλά και σε προϊόντα (γάλα, τρόφιμα, κ.α.) ανιχνεύονται διάφορα χημικά. Στο σώμα των Εσκιμώων στον νότιο Καναδά ή των πιγκουΐνων στους πόλους, στον αέρα στο Αιγαίο ή στο βυθό της θάλασσας εμφανίζονται υψηλές συγκεντρώσεις χημικών παρόλο ότι οι πηγές ρύπανσης είναι ιδιαίτερα μακριά. Τα επικίνδυνα και τοξικά χημικά δεν γνωρίζουν σύνορα:
Σε μια έρευνα της US National Oceanographic and Atmospheric Administration σε μια ακατοίκητη και όχι βιομηχανική περιοχή κοντά στο Β. Πόλο, στον Καναδά, διαπιστώθηκε ότι το 70-82% των επικίνδυνων ουσιών διοξινών προέρχονταν από πηγές στις ΗΠΑ, το 11-25% από τον Καναδά, 5-11% από το Μεξικό ενώ 2-20% πιθανώς από περιοχές έξω από τη Β. Αμερική, κυρίως από την Ιαπωνία, το Βέλγιο, τη Γαλλία και τη Βρετανία. Οι κύριες
Καύση των πλαστικών των θερμοκηπίων μετά από την καλλιέργεια των καρπουζιών λίγο έξω από την πόλη του Πύργου, Ιούνιος 2006
Σχετικό Βίντεο από το μενού: «Βίντεο / Λίγη Διοξίνη»

πηγές εκπομπών διοξίνης θεωρήθηκαν η καύση των αστικών απορριμμάτων (25%), η ανεξέλεγκτη καύση απορριμμάτων (22%) και η καύση τοξικών αποβλήτων σε τσιμεντοβιομηχανίες (18%). Το 95% της έκθεσης των ανθρώπων σε διοξίνες γίνεται μέσω της κατανάλωσης ζωικών προϊόντων (λίπος). Στις γυναίκες των κατοίκων Inuit της Αρκτικής περιοχής που τρέφονται μόνο από κυνήγι και ψάρια έχουν διαπιστωθεί ανησυχητικά υψηλές συγκεντρώσεις διοξινών στο μητρικό γάλα, σε ορισμένες περιπτώσεις τιμές διπλάσιες από αυτές που ανιχνεύονται στο μητρικό γάλα γυναικών π.χ. στο Κεμπέκ του Καναδά.
Στη Σουηδία παρά το γεγονός ότι δεν υπάρχει παραγωγή πολυβρομιωμένων ενώσεων που χρησιμοποιούνται σε ηλεκτρονικές συσκευές για την επιβράδυνση τυχόν πυρκαγιάς (φλόγας), οι συγκεντρώσεις των επικίνδυνων αυτών χημικών ενώσεων στο μητρικό γάλα είναι ιδιαίτερα ανησυχητικές και έχουν παρουσιάσει κατακόρυφη αύξηση από το 1970.
Σήμερα κάθε ενήλικας ευρωπαίος έχει στο σώμα του πάνω από 500 διαφορετικά βιομηχανικά χημικά που συσσωρεύονται συνήθως στο λιπώδη ιστό (βιοσυσσώρευση). Τα περισσότερα από αυτά είναι φυτοφάρμακα. Σωστά η Ευρωπαϊκή Ένωση επαναπροσδιορίζει την πολιτική και τη νομοθεσία της για τα χημικά. Η πολιτική για τα χημικά επηρεάζει όλα τα προϊόντα με τα οποία ερχόμαστε σε επαφή καθημερινά και το περιβάλλον συνολικά. Η καταστροφή του στρώματος του όζοντος στην στρατόσφαιρα, η αύξηση των αλλεργιών, οι διαταραχές του ορμονικού συστήματος ή οι αλλαγές στην αναπαραγωγική ικανότητα, η ρύπανση των νερών ή η αύξηση των καρκίνων συνδέονται σε σημαντικό βαθμό με την ανεπαρκή πολιτική για τα χημικά. Μια βιώσιμη πολιτική για τα χημικά είναι η βάση για μια πολιτική προστασίας του περιβάλλοντος και βελτίωσης της δημόσιας υγείας. Σύμφωνα με έρευνες του UCB Institute of Allergy (1998, The European Allergy White Paper) το 15-20% των Δυτικοευρωπαίων υποφέρει από αλλεργίες και άσθμα.
Ένας πολίτης σήμερα στην Ελλάδα έρχεται σε επαφή με χημικά μέσα από το πρωινό, το μεσημεριανό ή και το βραδινό φαγητό του. Η ασθένεια των τρελών αγελάδων (Βρετανία 1996, Δανία 1999) και το σκάνδαλο με τις διοξίνες στα κοτόπουλα του Βελγίου (καλοκαίρι 1999) είναι η κορυφή του παγόβουνου και μας υπενθυμίζουν ότι πολύ συχνά τα επικίνδυνα χημικά ή λάθος πρακτικές θέτουν σε κίνδυνο την ασφάλεια των τροφίμων. Πολύ πιο επικίνδυνη είναι, όμως, η κατανάλωση σε καθημερινή βάση υπολειμμάτων φυτοφαρμάκων σε φρούτα και λαχανικά. Ένα στα τρία φρούτα και λαχανικά περιέχουν υπολείμματα φυτοφαρμάκων σύμφωνα με στοιχεία των φορέων ελέγχου. Ακόμη έρχεται σε επαφή και από τα ρούχα που φοράει, που είναι πιθανό να είναι βαμβακερά. Για την καλλιέργεια του βαμβακιού έχουν χρησιμοποιηθεί τεράστιες ποσότητες επικίνδυνων φυτοφαρμάκων, π.χ. μεθυλ-παραθείο ή και DDT (αν το βαμβάκι προέρχεται από χώρες εκτός Ε.Ε.). Ίχνη από αυτά τα χημικά ανιχνεύονται συχνά στα ρούχα που φοράμε.
Φύλλο Εργασίας

Στα δυο προηγούμενα κείμενα διαβάσαμε για τη χρήση χημικών και λιπασμάτων στη γεωργία. Συζητήστε με την ομάδα σας για τη χρησιμότητα αυτών των ουσιών και το ρόλο (θετικό ή αρνητικό) που παίζουν στη διατροφή του σημερινού ανθρώπου (αύξηση παραγωγής τροφίμων, επάρκεια τροφής για τον πληθυσμό της γης, τις επιπτώσεις τους από τη χρήση τους στους ζωντανούς οργανισμούς). Συγκρίνετε – συζητήστε τα συμπεράσματά σας με τα συμπεράσματα που έχουν καταλήξει οι άλλες ομάδες.


Επισκεφθείτε την διεύθυνση:
http://5dim-pyrgou.ilei.sch.gr/climate/html/clim_factor.htm, πατήστε στο δεσμό “Δασικές πυρκαγιές”, και σχολιάστε τη πρόταση: «Στις γυναίκες των κατοίκων Inuit της Αρκτικής περιοχής που τρέφονται μόνο από κυνήγι και ψάρια έχουν διαπιστωθεί ανησυχητικά υψηλές συγκεντρώσεις διοξινών στο μητρικό γάλα, σε ορισμένες περιπτώσεις τιμές διπλάσιες από αυτές που ανιχνεύονται στο μητρικό γάλα γυναικών π.χ. στο Κεμπέκ του Καναδά».
Χρησιμοποιήστε το παγκόσμιο χάρτη της τάξης σας για ν’ ανακαλύψετε το μέγεθος του προβλήματος.


Στο κείμενο διαβάσαμε ότι: «Σήμερα κάθε ενήλικας ευρωπαίος έχει στο σώμα του πάνω από 500 διαφορετικά βιομηχανικά χημικά που συσσωρεύονται συνήθως στο λιπώδη ιστό (βιοσυσσώρευση). Τα περισσότερα από αυτά είναι φυτοφάρμακα».
Πώς «φτάνουν» στον οργανισμό μας όλες αυτές οι επικίνδυνες ουσίες; Συζητήστε για την έννοια της βιοσυσσώρευσης και ζωγραφίστε στα κουτάκια μια τροφική αλυσίδα που ν’ απεικονίζει τη διαδικασία της βιοσυσσώρευσης.






Τα Χημικά και οι επιπτώσεις τους στην Υγεία μας
Αν βάλετε στη σωστή σειρά τις εικόνες θα δημιουργήσετε την ιστορία της βιοσυσσώρευσης. Κόψτε τις εικόνες και κολλήστε τες με τη σωστή σειρά, σ’ ένα χαρτόνι, γράφοντας ένα μικρό κείμενο για την κάθε μία.






Η ιστορία της βιοσυσσώρευσης με εικόνες





Αναζητήστε στο παράρτημα τη σωστή σειρά
Το Πρόβλημα του Νερού
Η αλματώδης βιομηχανική ανάπτυξη, η συνεχής αύξηση του πληθυσμού της Γης και η δυσμενής αλλαγή των καιρικών φαινομένων δημιούργησαν τη λεγόμενη «κρίση του νερού», ένα παγκόσμιο φαινόμενο που έχει ως αποτέλεσμα διαμάχες τόσο σε τοπικό όσο και σε διεθνές επίπεδο.

Στολίζουμε τις πόλεις μας, ενώ…
Μεταφορά νερού στην Τανζανία
© Brent Stirton, WaterAid
www.wateraid.org.uk

Το «πρόβλημα του νερού» παρουσιάζεται με δύο πόλους. Ο ένας εντοπίζεται στην κατασπατάληση των υδατικών πόρων και στην αλόγιστη αστική και αγροτική χρήση του νερού, οι οποίες τελικά οδήγησαν στη δραματική μείωση των αποθεμάτων, που σε συνδυασμό με την ανομβρία επιφέρουν τραγικές συνέπειες στην κοινωνία.
Διάφοροι τρόποι προτείνονται κατά καιρούς για την αντιμετώπιση του προβλήματος της λειψυδρίας, όπως βιομηχανικές μέθοδοι αφαλάτωσης του θαλασσινού νερού, που θα έλυναν μακροπρόθεσμα το πρόβλημα. Η πιο άμεση και πιο αποτελεσματική όμως λύση είναι η συνειδητοποίηση ότι το νερό είναι ένα πολύτιμο αγαθό που απαιτεί σεβασμό και προστασία από την κακοδιαχείριση.
Ο άλλος πόλος του προβλήματος του νερού είναι η μόλυνση των ήδη υπαρχόντων υδατικών πόρων, κυρίως στις αναπτυσσόμενες χώρες.
Στις αναπτυσσόμενες χώρες (Ασίας και Αφρικής) το 90% των νερών των υπονόμων πέφτει στα ποτάμια, στις λίμνες και στις θάλασσες χωρίς προηγούμενη επεξεργασία. Επιπλέον, οι ενισχύσεις σε καθαρό νερό που θα μπορούσαν να διαλύσουν τις ακαθαρσίες μειώνονται συνεχώς. Τα ασιατικά ποτάμια είναι ανάμεσα στα πιο μολυσμένα στον κόσμο. Περιέχουν 10 φορές περισσότερα βακτήρια από τις άλλες χώρες, καθώς και μόλυβδο, κυρίως από βιομηχανικά απόβλητα. Στην Κίνα, τα χημικά απόβλητα των αγροτικών βιομηχανιών καταλήγουν στη θάλασσα μ’ αποτέλεσμα την εκρηκτική αύξηση των φυκιών (ευτροφισμός).

Επιπτώσεις στην Υγεία από τη χρήση μολυσμένου νερού.
«Η καθαριότητα είναι μισή αρχοντιά», λέει μια παλιά ελληνική παροιμία. Πράγματι, είναι αδύνατο να φανταστούμε την καθημερινή μας ζωή χωρίς νερό, καθώς η υγεία και η καθαριότητα ταυτίζονται μ’ αυτό: από το μαγείρεμα, το πλύσιμο των ρούχων και των πιάτων, ως το καθημερινό μας μπάνιο και το πλύσιμο των δοντιών. Πολλοί άνθρωποι όμως την στερούνται.
Στη σειρά για λίγο καθαρό, πόσιμο νερό
© Somesh, WaterAid
www.wateraid.org.uk
Επισκέψου τη παρακάτω ιστοσελίδα. Θα δεις τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν εκατομμύρια άνθρωποι για να εξασφαλίσουν λίγο νερό.
http://www.wateraid.org.uk/uk/what_we_do/where_we_work/tanzania/431.asp

Όμως μέσα στο νερό αναπτύσσονται και πολλά μικρόβια, που είναι επικίνδυνα για τον άνθρωπο. Οι σαλμονέλες, ο τύφος, η χολέρα, η διάρροια και οι δυσεντερίες είναι από τις πιο συνηθισμένες αρρώστιες που μεταδίδονται μέσω του νερού. Στον Τρίτο Κόσμο σχεδόν πέντε εκατομμύρια παιδιά πεθαίνουν κάθε χρόνο από διάρροια, επειδή δεν έχουν καθαρό πόσιμο νερό. Οι κάτοικοι των χωρών αυτών υποφέρουν και από ελονοσία, που μεταδίδεται από τα κουνούπια που ζουν στις φυτείες ρυζιού και στις όχθες των λιμνών και των ποταμών.
Από στατιστικά στοιχεία της UNESCO προκύπτει ότι ο μισός πληθυσμός της γης, πολύ πάνω από δύο δισεκατομμύρια, δεν διαθέτει υγιεινό νερό σε επαρκείς ποσότητες. Στις αγροτικές περιοχές, όπου η κατάσταση είναι χειρότερη, μόνο το 29% έχει πρόσβαση σε πηγές πόσιμου νερού και ακόμα λιγότερο, το 13%, διαθέτει εγκαταστάσεις υγιεινής. Πάνω από 400 εκατομμύρια άνθρωποι πάσχουν από γαστρεντερίτιδα, πάνω από 200 εκατομμύρια, από σχιστοσωμίαση, πάνω από 30 εκατομμύρια, από ογκοκερκίαση, ασθένειες που μεταδίδονται με το νερό. Η χολέρα και ο τύφος αρρώστιες που σχετίζονται και με το νερό θερίζουν παιδιά σε χώρες της Αφρικής και της Ασίας. Εχει, ακόμα, υπολογιστεί ότι, αν ο πληθυσμός όλης της γης είχε πρόσβαση σε πόσιμο νερό, το παγκόσμιο ποσοστό βρεφικής θνησιμότητας θα μπορούσε να μειωθεί στο μισό, κυρίως με την εξαφάνιση των διαρροϊκών ασθενειών.
Αναφορικά με τις ζωές που αφαιρεί, το μολυσμένο νερό είναι το Νο 1 πρόβλημα μόλυνσης διεθνώς. Κάποιες βελτιώσεις έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια στις συνθήκες υγιεινής και διαβίωσης αλλά δεν αντισταθμίζουν την τεράστια αύξηση του πληθυσμού στις χώρες αυτές. Ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι δεν έχουν ακόμα επαρκή προμήθεια νερού και 2 δισ. εκατομμύρια δεν έχουν πρόσβαση σε ικανοποιητικές συνθήκες υγιεινής, αφού συχνά μια βρύση τη μοιράζονται εκατοντάδες άνθρωποι. Ακόμα και στις πόλεις που υπάρχει δίκτυο ύδρευσης είναι τόσο παλιό, που μεγάλο ποσοστό του νερού χάνεται από τις τρύπιες σωληνώσεις. Οι κυβερνήσεις άρχισαν να δαπανούν σημαντικά ποσά για την προμήθεια καθαρού νερού από δίκτυο, καθώς και για τη βασική υποδομή αποχετευτικού δικτύου. Ακόμη όμως υπάρχουν οικογένειες που αγοράζουν το νερό από πωλητές, ενώ οι κάτοικοι στις φτωχογειτονιές ξοδεύουν μεγάλο μέρος του εισοδήματός τους στην αγορά νερού. Ενδεικτικά, στην Αϊτή και τη Νιγηρία, το νερό καταλαμβάνει το 20% των εξόδων μιας οικογένειας. Στα Κανάρια Νησιά, για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα της μόλυνσης του νερού χρησιμοποιούν τη μέθοδο της απόσταξης. Το αποσταγμένο νερό όμως κοστίζει $1 το κυβικό μέτρο, δηλαδή τρεις ή τέσσερις φορές περισσότερο από το φυσικό νερό πηγής! Συμπερασματικά, 1,2 δισ. εκατομμύρια άνθρωποι δεν μπορούν σήμερα να πιουν νερό χωρίς τον κίνδυνο να μολυνθούν. Μέχρι το 2025 θα πρέπει να βρεθεί νερό για ακόμα 3,1 δισ. εκατομμύρια ανθρώπους. Ο σύγχρονος δυτικός τρόπος ζωής κατασπαταλά τις πηγές του νερού, ενώ η άλλη πλευρά του πλανήτη διψά και αγωνίζεται να ικανοποιήσει έστω το ελάχιστο των αναγκών της.
Η μόλυνση και ο υπερεμπλουτισμός (ευτροφισμός) των εσωτερικών νερών αποτελούν, διεθνώς, σοβαρότατα προβλήματα, ενώ το περιβάλλον των παρακτίων περιοχών, όπου ζουν τα 2/3 του πληθυσμού της γης, απειλείται σοβαρώς από την οικονομική ανάπτυξη. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Μεσόγειος, παρ’ όλο που αντιπροσωπεύει το 0,7% της συνολικής υδάτινης επιφάνειας, παρουσιάζει το 17% της συνολικής πετρελαϊκής ρύπανσης των θαλασσών.
Φύλλο Εργασίας

Ανάφερε αρρώστιες που βασανίζουν συνάνθρωπους μας και οφείλονται στην έλλειψη – μόλυνση του νερού.
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Βρες πληροφοριακά στοιχεία γι αυτές τις αρρώστιες απ’ τη βιβλιοθήκη του σχολείου σου – της πόλης σου. Εργαστείτε ομαδικά.

Οι όροι “μόλυνση” και “ρύπανση” είναι δυο έννοιες περίπου όμοιες αλλά όχι ταυτόσημες (δεν σημαίνουν το ίδιο ακριβώς). Συζητήστε για τη διαφορετικότητα των όρων ρύπανση – μόλυνση του νερού. Οι αρρώστιες που αναφέρατε που οφείλονται στη ρύπανση ή στη μόλυνση του νερού;
Ρύπανση: ………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………....
Μόλυνση: …………………………………………………………………..........
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Με ποιους τρόπους προμηθεύονται το «νερό τους» οι άνθρωποι σε άλλα μέρη της γης, ποια προβλήματα αντιμετωπίζουν; Ποιους τρόπους χρησιμοποιούμε στη χώρα μας;
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………



Μόλυνση των Υδάτων στην Ελλάδα
Γενικά, η διαχείριση του νερού στην Ελλάδα εμφανίζει κυρίως πρόβλημα ποσότητας παρά ποιότητας. Επίσης σε κάποιες περιοχές (κυρίως αγροτικές) εμφανίζονται προβλήματα ρύπανσης (π.χ. από νιτρικά) και υποβάθμισης του υδροφορέα (π.χ. από υπεράντληση και υφαλµύρωση).

Μελέτη δειγμάτων Νερού
Πειράματα στο Εργαστήριο με την επίβλεψη των κ. Γελαδά, κας Πισσάνου
(ΚΠΕ Ζακύνθου)

Βέβαια όλοι γνωρίζουμε τη τεράστια συμβολή των λιπασμάτων στην αύξηση της παραγωγής, στη βελτίωση των παραγόμενων αγροτικών προϊόντων καθώς και τη συμβολή τους στην αντιμετώπιση του διατροφικού προβλήματος του πλανήτη. Τα χημικά λιπάσματα είναι ενώσεις που περιέχουν κυρίως άζωτο (Ν) και φωσφόρο (Ρ). Όταν τα χωράφια δέχονται μεγάλες ποσότητες απ’ αυτά τα στοιχεία τότε με τη διαδικασία της διήθησης και της απορροής και τη διάβρωση των επικλινών εκτάσεων τα χημικά μπορούν να φθάσουν μέχρι τα επιφανειακά νερά (λίμνες, ποτάμια, λιμνοθάλασσες) και να συμβάλλουν στην αύξηση της γονιμότητάς τους. Έτσι παρατηρείται το φαινόμενο του ευτροφισμού των επιφανειακών νερών που οδηγεί στην υπέρμετρη ανάπτυξη των πράσινων φυκιών (ακτές με φύκια) στην έλλειψη οξυγόνου και θνησιμότητα των θαλάσσιων οργανισμών. Επίσης παρατηρείται μείωση της διαφάνειας του νερού, συγκέντρωση τοξικών ουσιών, δημιουργία δυσοσμίας, δημιουργία γλοιωδών επικαλύψεων κ.α. .
Με την υπερλίπανση των καλλιεργειών, τα λιπάσματα μπορούν να φθάσουν στα υπόγεια νερά με άμεσο κίνδυνο να ρυπάνουν και το νερό που πίνουμε. Τα νιτρικά, ενώσεις του αζώτου, είναι επικίνδυνα για τον άνθρωπο αν ξεπεράσουν τα 50 mg/l στο πόσιμο νερό και στα 500 mg/l γίνονται επικίνδυνα και για τα ζώα. Ο κίνδυνος είναι ακόμη μεγαλύτερος για τα παιδιά και τα βρέφη. Ο φωσφόρος είναι υπεύθυνος κυρίως για τον ευτροφισμό των λιμνών μας.
Ευτροφισμός σε αποστραγγιστικό κανάλι στην Ηλεία
(περνά δίπλα από καλλιέργειες καλαμποκιού - βαμβακιού)

Η διάθεση των επεξεργασμένων αστικών και βιομηχανικών αποβλήτων σε υδάτινους αποδέκτες (λίμνες, ποτάμια, θάλασσες κ.α.) δημιουργούν επίσης τις κατάλληλες συνθήκες για την ανάπτυξη και την επιτάχυνση του φαινομένου του ευτροφισμού.

Ποταμός Ιάρδανος, Ηλεία
Ευτροφικά στοιχεία.
Σ’ αυτόν πέφτουν και τ’ απόβλητα από το βιολογικό καθαρισμό του ξενοδοχείου “ALDEMAR”
Ποταμός Ιάρδανος, Ηλεία
Το νερό του ποταμού έχει γίνει μαύρο από τ’ απόβλητα των ελαιοτριβείων της περιοχής © εφημ. “ΠΑΤΡΙΣ”

Στην περιοχή της Αττικής, μιας από τις πιο επιβαρημένες με ρύπους περιοχές στον ελληνικό χώρο, βρίσκεται συγκεντρωμένος ένας μεγάλος αριθμός βιομηχανικών δραστηριοτήτων, οι οποίες περιλαμβάνουν μικρά βυρσοδεψεία, μονάδες γαλακτοκομικών προϊόντων, νηματουργεία, μονάδες εμφιάλωσης αναψυκτικών, οινοπνευματοποιεία, μονάδες επεξεργασίας τροφίμων και ποτών. Οι περισσότερες βιομηχανικές μονάδες είναι συνδεδεμένες με τον κεντρικό αποχετευτικό αγωγό της Αθήνας και συμβάλλουν στο ολικό υδραυλικό φορτίο που απορρίπτεται στον Σαρωνικό, διαμορφώνοντάς το σε 660.000 m3/ημέρα, με το οργανικό ρυπαντικό φορτίο να φτάνει τους 59.385 τόνους/έτος (BOD, οξυγόνο που χρειάζεται να καταναλωθεί για την αποσύνθεση των λυμάτων – οργανικών ουσιών), ενώ το φορτίο σε συνολικά αιωρούμενα στερεά (TSS) να ανέρχεται σε 42.815 τόνους/έτος. Επιπλέον στον όρμο της Ελευσίνας απορρίπτονται 13.200 m3/ημέρα βιομηχανικά απόβλητα με 61 τόνους/έτος BOD και στο βορειοδυτικό τμήμα του Σαρωνικού απορρίπτονται 2.950 m3/ημέρα βιομηχανικά απόβλητα με 21,5 τόνους/έτος BOD και 5,4 τόνους/έτος TSS. Η ρύπανση του κόλπου της Καβάλας οφείλεται στα βιομηχανικά απόβλητα που απορρίπτονται στον όρμο της Νέας Καρβάλης και ανέρχονται σε 101.230 m3/ημέρα, ενώ το οργανικό φορτίο είναι 245 τόνοι/έτος BOD, και το φορτίο θρεπτικών ουσιών είναι 625 τόνοι/έτος ολικό άζωτο και 126 τόνοι/έτος ολικός φώσφορος.
Το υπάρχον νομοθετικό πλαίσιο στην Ελλάδα, εκτός από την 91/271/ΕΟΚ που αφορά την επεξεργασία των υγρών αποβλήτων που περιέχουν οργανικό φορτίο (BOD), υποχρεώνει όλες τις βιομηχανίες να εφοδιαστούν με άδεια διάθεσης υγρών αποβλήτων πριν από τη λειτουργία τους. Οι άδειες αυτές εκδίδονται από τις νομαρχίες και ο καθορισμός ορίων των διαφόρων παραμέτρων γίνεται ανάλογα με τις τοπικές συνθήκες. Παρ’ όλα αυτά ο πλημμελής έλεγχος των βιομηχανικών εγκαταστάσεων και της απόδοσης της επεξεργασίας τους οδήγησε και οδηγεί σε ρύπανση των υδάτινων αποδεκτών.
Φύλλο Εργασίας

Για ποιο λόγο τα ψάρια του σκίτσου αποφάσισαν ν’ αλλάξουν κατοικία παρ’ όλο που στο νέο σπίτι κινδυνεύουν απ’ τα ψαροπούλια.
..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Ποια είναι η αιτία του ευτροφισμού των νερών; (θυμήσου τι διάβασες και στα προηγούμενα κείμενα που γίνεται αναφορά στα χημικά – λιπάσματα)
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Για τη καλύτερη μελέτη –διαχείριση των υδατικών της πόρων, η πατρίδα μας έχει χωριστεί σε δεκατέσσερα υδατικά διαμερίσματα.(Υπουργείο Ανάπτυξης: http://www.ypan.gr/fysikoi_poroi/master_plan.htm) Ο νομός Ηλείας περιλαμβάνεται σε δυο υδατικά διαμερίσματα (Δυτικής Πελοποννήσου και Βόρειας Πελοποννήσου). Με τη βοήθεια των διαγραμμάτων υπολόγισε τα ρυπαντικά φορτία τα οποία προέρχονται από το νομό Ηλείας και ρυπαίνουν τον ευρύτερο χώρο του Ιονίου.





Σύγκρινε στη συνέχεια τα ρυπαντικά φορτία του Ν. Ηλείας με αυτά του Ν. Αχαΐας.
Γιατί ο Ν. Ηλείας παρουσιάζει μεγαλύτερο ποσό ευτροφικών στοιχείων, αζώτου (Ν) και φωσφόρου (Ρ) ενώ ο νομός Αχαΐας μεγαλύτερη ποσότητα BOD5 (βιοχημικά απαιτούμενο οξυγόνο που καταναλώνεται για την αποσύνθεση των οργανικών λυμάτων τις πρώτες πέντε μέρες) και TSS (ολικά αιωρούμενα στερεά).
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Οι μεταφορείς των ρύπων
Οκτώ μεγάλοι ποταμοί και αρκετοί μικροί εκβάλλουν στο Αιγαίο. Από αυτούς τέσσερις (Αξιός, Στρυμόνας, Νέστος, Αλιάκμονας) ανήκουν στην Ελλάδα, δύο στην Τουρκία (Μουζούκ Μεντερές, Γκεντίζ) και ένας (Εβρος) αποτελεί τα φυσικά σύνορα μεταξύ των δύο κρατών. Οι ποταμοί Αξιός, Νέστος, Εβρος και Στρυμόνας διέρχονται και από χώρες που δεν βρέχονται από το Αιγαίο Πέλαγος και έτσι μεταφέρουν πρόσθετα ρυπαντικά φορτία. Υπάρχουν βέβαια και ποταμοί με μικρότερη παροχή που συνεισφέρουν στη ρύπανση, όπως, π.χ., οι ποταμοί Πηνειός, Γαλλικός, Κιουτσούκ Μεντερές, Νταλαμάν κτλ., οι οποίοι όμως μπορούν να χαρακτηριστούν ως διαλειπούσης ροής επειδή η παροχή τους τούς καλοκαιρινούς μήνες είναι από ασήμαντη ως μηδαμινή.

Δορυφορική εικόνα του Θερμαϊκού που δείχνει τη χλωροφύλλη (πράσινο χρώμα στα δέλτα των ποταμών) άρα και τα υψηλότερα επίπεδα ευτροφισμού που αντιστοιχούν σε περιοχές που βρίσκονται κοντά στις εκβολές ποταμών.

Οι ποταμοί συμβάλλουν σημαντικά στην εισαγωγή ρυπαντικών φορτίων στο Αιγαίο γιατί μεταφέρουν όλους τους ρύπους που παρασύρονται με επιφανειακή ροή από τις λεκάνες απορροής, όπως επίσης και υγρά απόβλητα που παράγονται από τις δραστηριότητες του ανθρώπινου πληθυσμού. Δορυφορικές εικόνες του Αιγαίου που μπορούν να δείξουν τις διαφορές της χλωροφύλλης σε επιφανειακά νερά φανερώνουν ότι τα υψηλότερα επίπεδα ευτροφισμού αντιστοιχούν σε περιοχές που βρίσκονται κοντά στις εκβολές ποταμών ή κοντά σε πολυπληθείς αστικές περιοχές. Συνολικά τα νερά που συγκεντρώνονται σε 150.000 περίπου τετραγωνικά χιλιόμετρα των λεκανών απορροής αντιστοιχούν σε μία ποσότητα 32.200.000.000 κυβικών μέτρων ανά έτος και μεταφέρουν 169.000 τόνους ανά έτος άζωτο και 23.000 τόνους ανά έτος φώσφορο.
Η μορφολογία των ακτών του Αιγαίου ευνοεί την ανάπτυξη του φαινομένου του ευτροφισμού. Το φαινόμενο του ευτροφισμού είναι χαρακτηριστικό ρύπανσης και οδηγεί στην παραγωγή μεγάλου αριθμού φυκιών, τα οποία με τη σειρά τους καταναλώνουν το διαθέσιμο οξυγόνο στη θάλασσα.

Απ’ τις μετρήσεις καθαρότητας στον ποταμό Νέδοντα, ΚΠΕ Καλαμάτας

ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΒΙΟΔΕΙΚΤΏΝ
Οντονάτο
Εφημερόπτερο
Πλεκόπτερο

Δειγματοληψία Μακροασπόνδυλων
Μέτρηση Θερμοκρασίας

Ρύποι μεταφέρονται στις θάλασσες και από άλλες χερσαίες ασχολίες του ανθρώπου. Στις θάλασσές μας έχουν βρεθεί στοιχεία επιβλαβή για όλους του οργανισμούς όπως:
ü Υδράργυρος (έχει μετρηθεί σε ψάρια όπως ο ξιφίας, ο κέφαλος και ο τόνος) προέρχεται από απόβλητα ανθρώπινης προέλευσης μέσω της απορροής των ποταμών.
ü Κάδμιο: Πηγές καδμίου που περιέχεται στα υγρά απόβλητα είναι οι βιομηχανίες επιμετάλλωσης, καθώς και παραγωγής χρωμάτων.
ü Μόλυβδος: Οι βιομηχανικές διεργασίες που είναι συνδεδεμένες με την παραγωγή μπαταριών αυτοκινήτων, χρωμάτων και άλλων υλικών.
ü Χαλκός: Χρησιμοποιείται σε διάφορες βιομηχανίες, σε βαφές, σε συντηρητικά ξύλου και στη γεωργία.
ü Πετρελαϊκοί υδρογονάνθρακες: Η ρύπανση των θαλασσών από πετρέλαιο γενικά οφείλεται περισσότερο στην ανεξέλεγκτη απόρριψη (και ιδιαίτερα κατά τη φορτοεκφόρτωση) παρά στα ατυχήματα, παρ’ όλο που σε αυτά παρατηρείται μεγαλύτερος όγκος ρύπων. Οφείλεται ακόμη και σε απορρίψεις από αστικές και ημιαστικές περιοχές.
ü Χλωριωμένοι υδρογονάνθρακες: Περιλαμβάνουν χλωριωμένα φυτοφάρμακα (DDT), αν και επίσημα δεν χρησιμοποιούνται, εν τούτοις εξακολουθούν να βρίσκονται στο θαλάσσιο περιβάλλον. Αυτό συμβαίνει είτε επειδή χρησιμοποιούνται ανεπίσημα είτε επειδή έχουν την ιδιότητα να βιοσυσσωρεύονται κυρίως στην ηλεκτρική βιομηχανία και ειδικά στους μετασχηματιστές υψηλής τάσης.
Μετρήσεις ποιότητας νερών ποταμού

Χρησιμοποιήστε το παρακάτω έντυπο για να σας βοηθήσει στις μετρήσεις σας. Θα χρειαστείς ένα φορητό χημικό εργαστήριο ανάλυσης νερού.
Περισσότερα στοιχεία για όλες τις παρακάτω μετρήσεις θ’ αντλήσεις από το “Εγχειρίδιο Παιδαγωγικών Δραστηριοτήτων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, ΤΟ ΠΟΤΑΜΙ” των Δ. Καλαΐτζίδη – Β. Ψαλλιδά των Εκδόσεων “ΣΤΡΑΤΙΚΗ” Διοργανώστε μια επίσκεψη σ’ ένα Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης που υλοποιεί πρόγραμμα μελέτης ποταμού.


ΕΘΝΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ
«ΤΟ ΠΟΤΑΜΙ»

ΕΝΤΥΠΟ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗΣ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ
(σύνταξη εντύπου: Δημήτρης Καλαϊτζίδης- Μαρία Λαζαρίδου)

Νομός: .
Σχολείο: .
Ηλικία μαθητών (μικρότερη-μεγαλύτερη) - τάξη: .
Όνομα υπευθύνου εκπαιδευτικού: .
ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
(Επιλέξτε ένα κομμάτι του ποταμού μήκους πενήντα μέτρων)
1. Ημέρα /μήνας /έτος/ ώρα: / / : .
2. Όνομα ποταμού(κύριου και παραπόταμου): , .
3. Όνομα περιοχής (ή κοντινότερο χωριό/ πόλη): , .
4. Τοπωνύμιο(-α): ______________, ________________.
5. Απόσταση από τις πηγές (περίπου)__________. Από τις εκβολές_________.
6. Γεωγρ. Πλάτος: Γεωγρ. Μήκος:
7.Υψόμετρο: .
8. Καιρός κατά την επίσκεψη: Ηλιοφάνεια- μερική νεφοκάλυψη- ολική νεφοκάλυψη, βροχή- χιόνι- ομίχλη, άνεμος (άπνοια- ασθενής- ισχυρός)
9. Θερμοκρασία αέρα: .
10. Σχήμα της τομής του ποταμού στη θέση μελέτης. (Σημειώστε με Χ)

Φαράγγι
Συμμετρική
Ασύμμετρη
Βαθιά κοιλάδα
Ρηχή κοιλάδα
ΥΓΡΟ ΚΑΝΑΛΙ
11. Μέσο πλάτος ποταμού στη θέση μέτρησης: .
12. Ταχύτητα νερού του ποταμού: .
13. Παροχή του ποταμού: .
14. Θερμοκρασία νερού: .
15. Θολερότητα (διαυγές – θολό): .
16. Χρώμα του νερού (προσδιορίστε το χρώμα): .
17. Οσμή (ναι/ όχι): .
18. Πως μπορείτε να περιγράψετε τη ροή του νερού;
(Στάσιμο νερό/ φαινομενικά ακίνητο- ομαλή ροή/ τρεχούμενο νερό/ μικρά κυματάκια κατά τη ροή χωρίς αφρό/ κυματάκια κατά τη ροή με αφρό/ μικρές δίνες/ μικροί καταρράκτες σαν σκάλες/ καταρράκτες)
Συμπληρώστε με έναν κυρίαρχο τύπο ροής από τους παραπάνω:
.

19. Σύσταση υφής υποστρώματος – πυθμένα %. (Συμπληρώστε τον πίνακα με το ποσοστό του κάθε υλικού στο σημείο που θα κάνετε τη δειγματοληψία των μακροασπονδύλων από το βυθό)
0,0039 0,0625 2 4 16 256 (mm)
/ / / / / /
Ιλύς
Άμμος
Αδρό ίζημα
Χαλίκια
Κροκάλες
Ογκόλιθοι













20. Τύποι φυτών στο υγρό κανάλι. (Σημειώστε με Χ):
Επιπλέοντα.

Βυθισμένα εξ’ ολοκλήρου στο νερό.

Βυθισμένα μερικώς στο νερό (π.χ. κλαδιά δέντρου).

Αναδυόμενα (ρίζες στον πυθμένα, βλαστός –φύλλα στην επιφάνεια).


21. Παρουσία αφρού (ναι/ όχι). Πιθανή ερμηνεία σε περίπτωση παρουσίας:
.

22. Παρουσία κηλίδων: .
23. Παρουσία επιπλεόντων σωμάτων και άλλων αντικειμένων: (φυσικά αντικείμενα ή τεχνητά – ανθρωπογενή): .
ΟΧΘΗ
(Μόνο χαρακτηριστικά της όχθης όπου βρίσκεστε)

24. Χαρακτηριστικά όχθης. (Συμπληρώνετε μόνο τα λευκά πεδία με έναν χαρακτηρισμό)



Πρόσοψη όχθης
Όχθη
Γειτονική περιοχή
Υλικό
Άγνωστο, άμμος, χώμα, κροκάλες, χαλίκια, χώμα, βράχος, τσιμέντο, ξυλεία, μπάζα, ανακλαστήρες.



Δομή βλάστη-σης
Γυμνό έδαφος, πόες, θάμνοι, δέντρα.



Κλίση
Κάθετη, απότομη, ομαλή, σύνθετη (κλιμακωτή)



Χρήση γης
Δασική, αστική, εντατική καλλιέργεια, εκτατική καλλιέργεια, βοσκότοπος, έλος, υδάτινη έκταση, βράχια.




25. Ποια είδη δέντρων υπάρχουν στις όχθες του ποταμού; 1) ,
2) , 3) , 4) .

26. Καταγράψτε τον αριθμό των δένδρων που υπάρχουν στο τμήμα του ποταμού που μελετάτε και σε πλάτος μέχρι 5 μέτρα από την όχθη: .

ΑΝΘΡΩΠΙΝΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

27. Υπήρξε κάποια επέμβαση στις όχθες; (ευθυγράμμιση /ανάχωμα/ ανακλαστήρες/ ενίσχυση/ τσιμέντο): .
28. Εντοπίσατε σωλήνες αποχέτευσης; .
29. Εντοπίσατε άντληση νερού; (ναι/ όχι). Αριθμός αντλητικών συγκροτημάτων: .
30. Εντοπίσατε εκροές λυμάτων στο ποτάμι (500 μέτρα ανάντη και κατάντη); .
31. Έχουν γίνει επεμβάσεις (έργα) στο ποτάμι; (ευθυγράμμιση, εκτροπή, επένδυση της όχθης, φράγματα αναρίθμησης, αμμοληψίες, χαλικοληψίες, κλπ); Ποιες;.
1.
2.
3.
4.
32. Υπάρχουν γέφυρες κοντά στο σημείο που επισκεφτήκατε; .
33. Τι είδους γέφυρες είναι (ηλικία, υλικά κατασκευής, σημερινή κατάσταση, έχουν στηρίγματα μέσα στο ποτάμι); .
34. Ποιες είναι οι χρήσεις του ποταμού και των νερών του στην περιοχή; (άρδευση/ ύδρευση/ βιομηχανική χρήση/ υδροηλεκτρική ενέργεια/ ιχθυοτροφία/ αλιεία/ αναψυχή –κολύμπι-ράφτινγκ, κλπ): .
35. Στους κοντινούς στο ποτάμι οικισμούς λειτουργούν εγκαταστάσεις βιολογικού καθαρισμού των αστικών λυμάτων; Ναι/ Όχι
36. Αν υπάρχουν κοντά βιομηχανικές εγκαταστάσεις, αυτές κατεργάζονται τα απόβλητά τους με κατάλληλα συστήματα ; Ναι/ Όχι
37. Υπάρχουν στο τμήμα του ποταμού (στην όχθη, μέσα στο νερό και σε μικρή απόσταση από την όχθη) κενά πλαστικά ή μεταλλικά δοχεία από φυτοφάρμακα; .
38. Συμπληρώστε ότι άλλο έχετε παρατηρήσει: _
.



ΛΟΙΠΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΒΙΟΤΟΠΟΥ

39. Ποιους σχηματισμούς μπορείτε να αναγνωρίσετε μέσα στο ποτάμι; (φυσικά φράγματα από πέτρες-βράχους ή άμμο/ εκτεθειμένες ρίζες δέντρων/ ρίζες δέντρων μέσα στο νερό/ πεσμένα δέντρα και κλαδιά μέσα στο νερό/ μεγάλα σκουπίδια) .
40. Ποια είδη ψαριών λέγεται ότι υπάρχουν στο ποτάμι; (λαϊκή και επιστημονική ονομασία- αν δεν είναι γνωστή η επιστημονική περιγράψτε)
1) 2) 3) 4) .
41. Εντοπίσατε ήμερα και άγρια ζώα κοντά στο ποτάμι; Ποια; Ήταν μέσα στο ποτάμι ή στις όχθες; .
42. Παρατηρήσατε πουλιά κοντά στο ποτάμι; Ποια είδη αναγνωρίσατε; _
.
43. Είναι το ποτάμι στη θέση που μελετάτε, καλός βιότοπος για τους οργανισμούς που ζουν μέσα ή κοντά στο ποτάμι; (ναι/ όχι/ δικαιολόγηση) .
.

ΧΗΜΙΚΟΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ
1. Θερμοκρασία νερού:………………………………………..
2. Διαλυμένο Οξυγόνο (mg/L) ……………………………….
3. Ενεργός Οξύτητα (pΗ) …………………………………….
4. Αμμωνιακά (mg/L)…………………………………………
5. Νιτρικά (mg/L)……………………………………………..
6. Νιτρώδη (mg/L)…………………………………………….
7. Φωσφορικά (mg/L)…………………………………………
8. Ολική σκληρότητα (mg/L CaCO3)………………………….
ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ (ΒΙΟΔΕΙΚΤΕΣ)
Εντοπίσατε ασπόνδυλα στο ποτάμι; Ναι/ Όχι
Νύμφες Πλεκόπτερων: Nαι/ Όχι
Νύμφες Εφημερόπτερων: Ναι/ Όχι
Νύμφες Τριχόπτερων: Ναι/ Όχι
Γαρίδα του γλυκού νερού (Gammaridae). Βρέθηκε; Ναι/ Όχι
Ψείρα του γλυκού νερού (Αsellidae): Βρέθηκε; Ναι/ Όχι
Νύμφες Chironomidae:Βρέθηκε; Ναι/ Όχι
Συνολικός αριθμός διαφορετικών μορφών(taxa):
ΠΙΟ ΚΟΙΝΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΒΕΝΘΙΚΩΝ ΜΑΚΡΟΑΣΠΟΝΔΥΛΩΝ ΠΟΥ ΘΑ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΤΕ
Νύμφη Πλεκόπτερου (ως 30mm)
Plecoptera
Νύμφη Εφημερόπτερου (ως 16 mm)
Ephemeroptera
Προνύμφη Τριχόπτερου (ως 26mm)
Caseless Trichoptera
Δύο μακριές ουρές. Σέρνεται πολύ αργά σε γρήγορα τρεχούμενα νερά. Τα βράγχια δεν είναι συνήθως εμφανή.
Επίπεδο με ημισεληνoειδές κεφάλι και μεγάλα επίπεδα άκρα. Βράγχια μικρά δεξιά και αριστερά στα πλευρά του σώματος.
Καλά σχηματισμένο κεφάλι και τρία ζεύγη ποδιών. Βράγχια κατά μήκος της κάτω πλευράς του σώματος.
Προνύμφη Τριχόπτερου με θήκη
Cased Trichoptera
Γαριδάκι γλυκού νερού (ως 20mm)
Gammaridae
Ψείρα του γλυκού νερού (ως 12mm)
Asellidae
Ζεί σε μια θήκη από άμμο, πετρούλες, κλαδιά, ή κομμάτια φύλλων. Σέρνεται κουβαλώντας την θήκη.
Κολυμπάει πλάγια πολύ γρήγορα. Το χρώμα ποικίλλει.
Γκριζο-καφέ, νωτοκοιλιακά πλατυσμένο. Σέρνεται πάνω στο υπόστρωμα.
Σκουλίκι γλυκού νερού (ως 40mm)
Oligochaeta
Προνύμφη κουνουπιού (ως 20mm)
Diprera larva (Chironomidae)
Χρυσαλίδα κουνουπιού (ως 15mm)
Diptera pupa
Σαν ένα μικρό σκουλήκι της στεριάς με καφέ-κόκκινο χρώμα.
Λαμπερό κόκκινο, Λεπτό και κοντόχοντρο. Κολυμπάει γρήγορα με rooping κινήσεις.
Το τέλος του σώματος στενεύει. Κινείται με κυκλικές κινήσεις. Συχνά προσκολλάται σε πέτρες με μυζητήρα.
Νύμφη Οδοντόγναθου (ως 30mm)
Odonata (Zygoptera)
Κωπηλάτες και άλλα (ως 38mm)
Coleoptera ή Heteroptera
Σαλιγκάρια (ως 50mm)
Gastropoda
Λεπτό. Μεγάλο κεφάλι. Τρεις ουρές οι οποίες λειτουργούν ως επίπεδα βράγχια. Το σώμα κινείται από πλευρά σε πλευρά όταν κολυμπάει.
Τα περισσότερα μικρά σκαθάρια σε ρυάκια όταν τα άκρα των ποδιών τους δεν είναι πλατυσμένα (κωπηλάτες)δεν μπορούν να κολυμπήσουν οπότε σέρνονται αργά χρησιμοποιώντας τα άγκιστρα στα πόδια τους.
Σκληρά κελύφη περιελιγμένα.
Νομοθεσία
Η κατάσταση στην Ελλάδα αναμένεται να παρουσιάσει σημαντική βελτίωση λόγω και του υφιστάμενου νομοθετικού πλαισίου. Η οδηγία 91/271/ΕΟΚ επιβάλλει την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος με την απαγόρευση της διάθεσης ανεπεξέργαστων λυμάτων, αλλά και βιομηχανικών υγρών αποβλήτων των οποίων τα ρυπαντικά χαρακτηριστικά μοιάζουν με αυτά των λυμάτων. Ετσι όλες οι πόλεις και τα χωριά με πληθυσμό άνω των 2.000 κατοίκων υποχρεούνται να υποβάλλουν τα παραγόμενα λύματα σε δευτεροβάθμια βιολογική επεξεργασία, ενώ, αν ο χώρος διάθεσης έχει χαρακτηριστεί «ευαίσθητος» λόγω ειδικών γεωγραφικών συνθηκών, υποχρεούνται σε τριτοβάθμια επεξεργασία για τη μεγαλύτερη μείωση του αζώτου και του φωσφόρου.
Εκτός τούτου η ελληνική νομοθεσία προβλέπει ότι οι ξενοδοχειακές μονάδες με δυναμικότητα μεγαλύτερη των 100 κλινών είναι υποχρεωμένες, εφόσον δεν είναι συνδεδεμένες με το αποχετευτικό δίκτυο της πόλης, να διαθέτουν δική τους εγκατάσταση επεξεργασίας.
Παρά ταύτα όμως η υπάρχουσα νομοθεσία στην Ελλάδα δεν είναι ικανή αρκετές φορές να βελτιώσει σημαντικά την κατάσταση. Ο ελλιπής έλεγχος επιτρέπει την ανεξέλεγκτη διάθεση μη επεξεργασμένων λυμάτων που συλλέγονται από ιδιωτικά σχήματα αποχέτευσης (βόθρους) και μεταφέρονται από ιδιωτικά βυτιοφόρα.
Για τη χρήση και προστασία των υδατικών πόρων έχουν θεσμοθετηθεί μια σειρά από νόμους, διατάγματα και διοικητικές αποφάσεις, ιδρυτικούς νόμους και οργανισμούς υπουργείων και φορέων, ορισμένα από τα οποία χρονολογούνται από το 1930 και που πολλές φορές επικαλύπτονται ή έρχονται σε αντίθεση μεταξύ τους.
Από το συνολικό αυτό νομοθετικό έργο, δύο σχετικά πρόσφατα νομοθετήματα, που λειτουργούν συμπληρωματικά, διακρίνονται για την ολοκληρωμένη αντιμετώπιση των υδατικών πόρων. Συγκεκριμένα, ο Ν. 1650/86 «για την προστασία του περιβάλλοντος» αντιμετωπίζει το νερό ως στοιχείο του περιβάλλοντος και προβλέπει μέτρα οργανωτικά και θεσμικά για την παρακολούθηση και τον έλεγχο της ποιότητας των υδατικών πόρων. Παράλληλα, ο Ν. 1739/87 «για τη διαχείριση των υδατικών πόρων» εισάγει σύγχρονη αντίληψη για την αντιμετώπιση του νερού στην έρευνα, τη διοίκηση και την καθημερινή πρακτική, με τη θεσμοθέτηση διαδικασιών και οργάνων που επιτρέπουν την άσκηση της διαχείρισης σε εθνικό και κυρίως σε περιφερειακό επίπεδο, σε συνδυασμό με τον προγραμματισμό ανάπτυξης της χώρας, μέσα από διαδικασίες και όργανα, στα οποία λαμβάνεται η γνώμη όλων των εμπλεκόμενων φορέων. Δυστυχώς, οι αδυναμίες του δημόσιου τομέα (όπως έλλειψη πόρων και υπηρεσιών στελεχωμένων με ανάλογο προσωπικό) δεν επέτρεψαν την πλήρη εφαρμογή του, με αποτέλεσμα τη συνέχιση της αποσπασματικής και ευκαιριακής αντιμετώπισης του νερού.
Τέλος, στις 22/12/2000 δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων η Οδηγία 2000/60 ΕΚ «για τη θέσπιση πλαισίου κοινοτικής δράσης στον τομέα της πολιτικής των υδάτων». Εκτιμώντας ότι: «το νερό δεν είναι εμπορικό προϊόν όπως όλα τα άλλα, αλλά αποτελεί κληρονομιά που πρέπει να προστατεύεται και να τυγχάνει της κατάλληλης μεταχείρισης» και με πνεύμα κυρίαρχα περιβαλλοντικό, έχει στόχο την κατά το δυνατόν ομογενοποίηση των κριτηρίων και της αντίληψης της διαχείρισης των υδατικών πόρων και βασική αρχή την συμμετοχή όλων των ενδιαφερόμενων, μέχρι και τον τελικό χρήστη – καταναλωτή, στη διαδικασία της διαχείρισης. Η υλοποίηση των στόχων από τα κράτη – μέλη θα γίνει με κοινά βήματα σε προκαθορισμένο χρονοδιάγραμμα από το 2002 έως το 2015.
Σήμερα οι ακόλουθες κατηγορίες του υγρού στοιχείου οι οποίες αναγνωρίζονται ως προστατευόμενες στη χώρα µας, είτε µε την κήρυξή τους, µε βάση την ισχύουσα εθνική νομοθεσία, είτε µε τη δήλωσή τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση στα πλαίσια σχετικών Οδηγιών που έχει θεσπίσει η Κοινότητα για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος στα κράτη – μέλη της, είτε µε την κατοχύρωσή τους στα πλαίσια σχετικών Διεθνών Συμβάσεων και Συμφωνιών τις οποίες έχει επικυρώσει και η χώρα µας:

1. Θαλάσσια Πάρκα. Μετά την έκδοση του Ν. 1650/1986 παρέχεται η δυνατότητα κήρυξης µε την εθνική νομοθεσία και θαλασσίων πάρκων ως προστατευόμενων περιοχών. Το πρώτο θαλάσσιο πάρκο που κηρύχθηκε µε το νόμο αυτό, είναι το Θαλάσσιο Πάρκο Βορείων Σποράδων που αποτελεί ένα από τα τελευταία καταφύγια για τη διατήρηση της μεσογειακής φώκιας (Monachus monachus) και προστατεύει επίσης σημαντικούς βιότοπους για αγριοκάτσικα (στα Γιούρα) και για ορισμένα σπάνια αρπακτικά. Το θαλάσσιο πάρκο κηρύχθηκε µε το Π.Δ. από 16 Μαΐου 1992 (ΦΕΚ 519Α). Στην ίδια κατηγορία περιλαμβάνεται και η Περιοχή Ωοτοκίας της Θαλάσσιας Χελώνας Caretta caretta στη Ζάκυνθο, ο πιο σημαντικός βιότοπος στη Μεσόγειο για την προστασία του απειλούμενου αυτού είδους.
2. Υγροβιότοποι Ραμσάρ Διεθνούς Σημασίας. Μια σημαντική σύμβαση, όσον αφορά το σύστημα των προστατευόμενων περιοχών της χώρας µας, είναι η «Συμφωνία επί των Διεθνούς ενδιαφέροντος Υγροτόπων ιδία ως Υγροβιότοπων» γνωστή και ως Σύμβαση Ραµσάρ. Με την επικύρωση της Σύμβασης αυτής από τη χώρα µας το 1974, ένδεκα υγροβιότοποι θεωρήθηκαν ιδιαίτερα σημαντικοί για τη διατήρηση της πτηνοπανίδας και των φυσικών χαρακτηριστικών που περιέχουν και έχουν περιληφθεί στο σχετικό κατάλογο των προστατευόμενων περιοχών µας. Μέχρι σήμερα όμως ακόμα δεν έχουν θεσμοθετηθεί ως προστατευόμενες περιοχές µε την ανακήρυξή τους στις κατηγορίες που προβλέπει η εθνική νομοθεσία (εκτός από τον εθνικό δρυμό Πρεσπών).
3. Περιοχές Ειδικής Προστασίας (SPA) της Οδηγίας 79/409.ΕΟΚ
Σημαντικές προσπάθειες έχουν καταβληθεί μέχρι τώρα για τη συμμόρφωση προς την Οδηγία 79/409/ΕΟΚ, την πρώτη σχετική Οδηγία της Ευρωπαϊκής Κοινότητας που αναφέρεται ειδικά στην προστασία των ιδιαιτέρων χαρακτηριστικών της φύσης. Σύμφωνα δε µε το άρθρο 4 της Οδηγίας αυτής, 26 πολύ σημαντικές περιοχές της χώρας µας, που καλύπτονται και από την εθνική νομοθεσία (στις οποίες περιλαμβάνονται οι εθνικοί δρυμοί, οι υγρότοποι Ραµσάρ κλπ) δηλώθηκαν αρχικά (το 1986) ως «Περιοχές Ειδικής Προστασίας» (Special Protectιon Areas -SPA-) της Ευρωπαϊκής Κοινότητας. Πρόσφατα (το 1997) έχουν προταθεί 26 ακόμα νέες περιοχές ως SPA στην Κοινότητα και οι αρμόδιες υπηρεσίες της χώρας έχουν αναλάβει συγκεκριμένες πρωτοβουλίες για την κατοχύρωση του προστατευτικού τους καθεστώτος και µε βάση την εθνική νομοθεσία.
4. Περιοχές του Δικτύου “Φύση 2000” της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ. Η Ευρωπαϊκή Ένωση δίνει ιδιαίτερη σημασία στην προστασία του φυσικού περιβάλλοντος τα τελευταία χρόνια και έχει θεσπίσει µία σημαντική Οδηγία για τα θέματα αυτά, την Οδηγία 92/43/ΕΟΚ της 21ης Μαΐου 1992 «για τη διατήρηση των οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και αυτοφυούς χλωρίδας». Η καινοτόμος αυτή οδηγία θέτει ως αρχή την προστασία ολόκληρων ζωνών και φυσικών οικοτόπων και στοχεύει στη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού δικτύου ειδικά προστατευόμενων περιοχών µε το όνομα “Φύση 2000” που θα περιλαμβάνει ορισμένους τύπους φυσικών και ημιφυσικών οικοτόπων (ενδιαιτημάτων), καθώς και τους οικοτόπους (ενδιαιτήματα) συγκεκριμένων ειδών χλωρίδας και πανίδας, όπως αναφέρονται στα αντίστοιχα παραρτήματα της οδηγίας και θα ενσωματώσει επίσης τις περιοχές SPA, Ραµσάρ κλπ κάθε χώρας. Τα κράτη – μέλη θα πρέπει να συμβάλουν στη δημιουργία του δικτύου Φύση 2000 µε την ένταξη σ’ αυτό όλων των περιοχών που είναι σημαντικές για την προστασία – διατήρηση βιοτόπων και ειδών, ανάλογα µε τα ιδιαίτερα γνωρίσματα του φυσικού περιβάλλοντος κάθε χώρας. Υποχρεώνονται επίσης να διαχειριστούν τις περιοχές αυτές για τη διατήρηση των ιδιαίτερων αξιών τους ή και να λάβουν μέτρα για την αναβάθμισή τους, και η Κοινότητα αναλαμβάνει να συμβάλει (µε οικονομική ενίσχυση και παρακολούθηση) στην εφαρμογή των αναγκαίων μέτρων – ενεργειών για το σκοπό αυτό. Η Οδηγία ορίζει τα κριτήρια ένταξης βάση των οποίων ορίζονται οι περιοχές που είναι σημαντικές σε εθνικό επίπεδο, ενώ περαιτέρω διαδικασία ακολουθείται για την αναγνώριση περιοχών σημαντικών σε πανευρωπαϊκό επίπεδο.
Η χώρα µας, στο πλαίσιο των υποχρεώσεών της έναντι της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ έχει προχωρήσει στον εντοπισμό 296 περιοχών για ένταξη στο δίκτυο Φύση 2000.Οι περιοχές αυτές αποτελούν τον “επιστημονικό κατάλογο” των περιοχών του δικτύου Φύση 2000.

Πηγή: ΟΔΗΓΙΑ 2000/60/ΕΚ,
για τη θέσπιση πλαισίου κοινοτικής δράσης στον τομέα της πολιτικής των υδάτων:
http://www.ypan.gr/docs/odhgia%20ee.doc
Υπουργείο Ανάπτυξης, 1ος 2003,
Σχέδιο Προγράμματος διαχείρισης των Υδατικών Πόρων της Χώρας:
http://www.ypan.gr/fysikoi_poroi/emne_yd.htm (ΕΘΝΙΚΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ)
http://www.ypan.gr/fysikoi_poroi/master_plan.htm (Χάρτες)
Γ. Στουρνάρας, 12ος 2004, Με το νερό στον 21ο Αιώνα:
http://www.iah-hellas.geol.uoa.gr/iahhellas_announce_extended.php?lang=gr&id=1102689847
http://www.medsos.gr/content/view/162/
Οι απειλές για το Αιγαίο, Έρευνα που πραγματοποίησε το Πανεπιστήμιο Αθηνών:
http://tovima.dolnet.gr/print_article.php?e=B&f=12885&m=A42&aa=1
Το ΒΗΜΑ, 25/03/2000 , Σελ.: A42, Κωδικός άρθρου: B12885A421, ID: 222570
Α. Ξεπαπαδέας,, 12ος 2004,
Περιβάλλον, Τεχνολογική Προοπτική διερεύνηση στην Ελλάδα
http://www.wateraid.org.uk/uk/what_we_do/where_we_work/tanzania/default.asp
Εκτίμηση της Ποιότητας του Νερού με χρήση Βιοδεικτών:
http://kpe-kastor.kas.sch.gr/kleida/kleida.htm

Φύλλο Εργασίας

Προσπάθησε να βάλεις στη σωστή σειρά τις παρακάτω λέξεις οι οποίες σχηματίζουν τη βασική ιδέα της Οδηγίας 2000/60 ΕΚ.:

Το αρχείο υπάρχει και σε διαδραστική μορφή στο μενού: «Κείμενα – Φύλλα Εργασίας – Δραστηριότητες / Σπαζοκεφαλιές / Οδηγία 2000/60 ΕΚ»

ΟΔΗΓΙΑ 2000/60 ΕΚ

Tο νερό, αλλά, άλλα, αποτελεί, δεν, είναι, εμπορικό, και, κατάλληλης, κληρονομιά, μεταχείρισης, να προστατεύεται, να τυγχάνει, όλα, όπως, που, πρέπει, προϊόν, τα, της

................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Συμπλήρωσε τα κενά χρησιμοποιώντας τις λέξεις της παρένθεσης:
(100, δεν είναι, 2000, αναγνωρίζονται, ανεξέλεγκτη, ανεπεξέργαστων, δεν είναι, δευτεροβάθμια, διαχείριση, επιβάλλει, δεν είναι, ιδιωτικά, μείωση, να διαθέτουν, πρέπει, 2.000, προστασία, τριτοβάθμια, των υδάτων, ιδιωτικά, Υγροβιότοποι, υγρών, 2015)

Το αρχείο υπάρχει και σε διαδραστική μορφή στο μενού: «Κείμενα – Φύλλα Εργασίας – Δραστηριότητες / Σπαζοκεφαλιές / Νομοθεσία για το Νερό»

Η οδηγία 91/271/ΕΟΚ (1)______________ την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος με την απαγόρευση της διάθεσης (2)______________ λυμάτων, αλλά και βιομηχανικών (3)______________ αποβλήτων των οποίων τα ρυπαντικά χαρακτηριστικά μοιάζουν με αυτά των λυμάτων. Ετσι όλες οι πόλεις και τα χωριά με πληθυσμό άνω των (4)______________ κατοίκων υποχρεούνται να υποβάλλουν τα παραγόμενα λύματα σε (5)______________ βιολογική επεξεργασία, ενώ, αν ο χώρος διάθεσης έχει χαρακτηριστεί «ευαίσθητος» λόγω ειδικών γεωγραφικών συνθηκών, υποχρεούνται σε (6)______________ επεξεργασία για τη μεγαλύτερη (7)______________ του αζώτου και του φωσφόρου. Εκτός τούτου η ελληνική νομοθεσία προβλέπει ότι οι ξενοδοχειακές μονάδες με δυναμικότητα μεγαλύτερη των (8)______________ κλινών είναι υποχρεωμένες, εφόσον (9)______________ συνδεδεμένες με το αποχετευτικό δίκτυο της πόλης, (10)______________ δική τους εγκατάσταση επεξεργασίας. Η υπάρχουσα νομοθεσία στην Ελλάδα (11)______________ ικανή αρκετές φορές να βελτιώσει σημαντικά την κατάσταση. Ο ελλιπής έλεγχος επιτρέπει την (12)______________ διάθεση μη επεξεργασμένων λυμάτων που συλλέγονται από (13)______________ σχήματα αποχέτευσης (βόθρους) και μεταφέρονται από (14)______________ βυτιοφόρα. Για τη χρήση και προστασία των υδατικών πόρων έχουν θεσμοθετηθεί μια σειρά από νόμους τα οποία χρονολογούνται από το 1930 και που πολλές φορές επικαλύπτονται ή έρχονται σε αντίθεση μεταξύ τους. Από το συνολικό αυτό νομοθετικό έργο, δύο σχετικά πρόσφατα νομοθετήματα, που λειτουργούν συμπληρωματικά, διακρίνονται για την ολοκληρωμένη αντιμετώπιση των υδατικών πόρων. Συγκεκριμένα, ο Ν. 1650/86 «για την (15)______________ του περιβάλλοντος» και ο Ν. 1739/87 «για τη (16)______________ των υδατικών πόρων». Τέλος, στις 22/12/2000 δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων η Οδηγία 2000/60 ΕΚ «για τη θέσπιση πλαισίου κοινοτικής δράσης στον τομέα της πολιτικής (17)______________». Εκτιμώντας ότι: «το νερό (18)______________ εμπορικό προϊόν όπως όλα τα άλλα, αλλά αποτελεί κληρονομιά που (19)______________ να προστατεύεται και να τυγχάνει της κατάλληλης μεταχείρισης». Η υλοποίηση των στόχων από τα κράτη - μέλη θα γίνει με κοινά βήματα σε προκαθορισμένο χρονοδιάγραμμα από το 2002 έως το (20)______________.
Σήμερα οι ακόλουθες κατηγορίες του υγρού στοιχείου (21)______________ ως προστατευόμενες στη χώρα µας:
1. Θαλάσσια Πάρκα.
2. (22)______________ Ραμσάρ Διεθνούς Σημασίας.
3. Περιοχές Ειδικής Προστασίας (SPA) της Οδηγίας 79/409.ΕΟΚ
4. Περιοχές του Δικτύου “Φύση (23)______________” της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ.